Nếu
chúng ta ai cũng chỉ cần đọc lướt trên một trang giấy là nhớ hết và mãi
mãi những gì viết trên đó thì hay biết mấy! Hoặc là chúng ta có thề mãi
mãi không quên ngày sinh nhật của các bạn bè.Nhưng thât đáng buốn! không
phài ai trong chúng ta cũng có được ký ức chính xác như vậy (eidetic
memory). Chỉ một thiểu số thật sự có ký ức đó, còn phần đông chúng ta
đểu dựa vào các thiết bị giúp trí nhớ (mnemonic devices).Tuy nhiên, có
điểm may mắn là bất cứ ai cũng có thể rèn luyện trí nhớ, và với thời
gian và thực hành nhiểu người có thể đạt được khả năng nhớ (memorize)
một lượng thông tin nhiểu không thể ngờ. Dù là bạn không muốn trở thành
nhà vô địch trí nhớ toàn cẩu nhưng biết cách rèn luyện trí nhớ cũng là
một điểu tốt …vì cũng giúp bạn thắng được một cuộc thi về lịch sử chẳng
hạn hay ít ra không quên được chỗ đễ chìa khoá xe hơi!
Dưới đây là một số điểu hướng
dẫn để bạn rèn luyện trí nhớ
1- Tin tưởng là mình có một trí
nhớ tốt và cải tiến được
Rất nhiểu người tự cho là mình
có một trí nhớ kém đến cả tên người cũng không nhớ nổi và tự nhiên các
con số biến mất khỏi trí óc không biết vì lý do gì. Nếu bạn có suy nghĩ
như vậy thì hãy gạt bỏ ngay. Bạn phải quyết tâm cải thiện trí nhớ và tìm
sự vui thích trong các tiến bộ của mình. Bạn đừng bao giờ nản chí.
2- Rèn luyện não bộ
Rèn luyện não bộ đểu đặn sẽ giúp
cho não tăng trưởng và thúc đẩy sự phát triển các mối nối thẩn kinh mới
có thể giúp cải thiện trí nhớ. Bằng việc phát triển các kỹ sảo trí óc
mới ---đặc biệt là các kỹ xảo phức tap như học một ngôn ngữ mới hay chơi
một nhạc cụ mới---và việc thách đố não với những bài đố hoặc trò chơi
game, chúng ta có thể giữ cho não năng hoạt và cải thiện chức năng sinh
lý của não. Mỗi ngày bạn hãy dành khoảng 30 phút để chơi ô chữ, sudoku,
hoặc game đã được chuyển tải sẵn vào máy điện thoại di động của bạn
3- Tập thể dục mỗi ngày
Tập aerobic đều đặn sẽ giúp cải
thiện sự lưu thông máu huyết trong cơ thể bao gồm cả não, .và có thể
giúp ngăn chặn sự mất trí nhớ do tuổi già. Thể dục còn giúp bạn trở
thành lanh lẹn hơn và cảm thấy thư dãn hơn , do đó việc ghi nhận các
“hình ảnh” trong trí nhớ được tốt hơn
Môn tập aerobic là môn thể dục
liên hệ tới và cải thiện việc tiêu thụ oxogen bởi cơ thể. Đây là một
loại thễ dục đòi hõi tim và phổi phải lảm việc quá tải nhiểu hơn so với
lúc nghỉ ngơi. Môn tập aerobic gồm có nhảy aerobic, đạp xe đạp, đi trượt
tuyết, đi bộ, nhảy dây, chạy bộ, leo thang và bơi lội
4- Giảm căng thẳng tâm thần
(stress)
Sựcăng thẳng tâm thần mạn tính
(chronic stress) , mặc dầu không gây tổn thương về thể chất cho
não,nhưng làm cho việc nhớ (remembering) trở thành khó khăn hơn nhiếu.
Nếu tình trạng stress kéo dài thì não sẽ bị tổn thương.
Khi tình huống stress xẩy ra
thì hypothalamus trong não sẽ nhận ra và gởi tín hiệu cho tuyến yên
(petuitary gland). Tuyến yên này tiết ra hoóc-môn ACTH
(adrenocorticotropic hormone) , hoóc-môn này ảnh hưởng lên các tuyến
thượng thận (adrenal glangs) trong việc bài tiết adrenaline và sau đó
cortisol (corticosteroids). Chất corticosteroid này có thể làm yếu rào
cản não-huyết và làm tổn thượng hippocampus (trung tâm trí nhớ). Sự tạo
mô thẩn kinh (neurogenesis) thật sự có hiện diện trong hippocampus nhưng
bị cản trở bởi stress.
Nói tóm lại, tình trạng stress
mạn tính sẽ ảnh hưởng lên sức khoẻ và trí nhớ của bạn, nó sẽ làm tỗn
thương não, v ì vậy cách tốt nhầt là phải tập kiểm soát stress. Stress
không bao giờ có thể loại bỏ được, nhưng chắc chằn có thể kiểm soat
được(
http://ezinearticles.com/?How-Stress-Effects-Neurotransmitters&id=19510.)
Ngay cả những stress tạm thời cũng làm cho việc tập trung tư tưởng và
quan sát sự việc trở thành khó khăn. Bạn hãy tập thư dãn (relax) , tập
đểu đặn yoga hay những môn tập thư dãn khác, và bạn cần tham khảo bácsĩ
nếu bị stress mạn tính trẩm trọng
5- Ăn uống cho tốt và đúng
Ngoài thị trường có bầy bán
nhiểu dược thảo bổ sung được quảng cáo là cải thiện trí nhớ, nhưng chưa
có thứ nào được chứng tỏ là có hiệu nghiệm qua các thử nghiêm lâm sàng
(mặc dầu có những nghiên cứu qui mô hạn hẹp cho thấy một vài kết quả hứa
hẹn về ginko biloba và phosphatidyldserine). Tuy nhiện một ch ế đ ộ ăn u
ống lành mạnh sẽ giúp cho não khoẻ mạnh và những thực phẩm chứa các chất
chống oxi- hóa ( như broccoli, blueberries, spinach, và berries…) và các
acid béo Omega-3 giúp tăng cường chức năng của não. Bạn hãy nuôi dưỡng
não với những chất bổ sung như thiamine, vitamin E, niacin và vitamin
B-6. Ăn thành 5 hay 6 bữa ăn nhỏ trong một ngày thay vì 3 bữa ăn lớn
cũng cải thiện sự vận hành của trí óc (bao gổm cả trí nhớ) vì giới hạn
được sư tụt giảm cũa mức đường-huyết có thể có ãnh hưởng tiêu cực tới
não
6- Ghi nhận tốt các “hình ảnh”
Chúng ta thường quên các sự việc
không phải vì trí nhớ chúng ta kém mà vì kỹ năng quan sát của chúng ta
không tốt. Một tình huống thường xẩy ra (và điểu này hẩu như mọi người
đều liên quan tới ) là khi chúng ta được giới thiệu với môt người. Thông
thường lúc ban đầu chúng ta không nhớ tên người đó vì chúng ta thật sự
không chú tâm vào việc đó. Bạn sẽ nhận thấy là nếu bạn chủ tâm muốn nhớ
những điểu như vậy thì bạn sẽ làm khá hơn. Một cách để tự huấn luyện kỹ
năng quan sát của mình thì bạn hãy tập chú tâm quan sát trong vài giây
ảnh chụp của một người không quen biết, rổi lật xấp tấm ảnh lại và sau
đó mô tả hoặc viết xuống càng nhiểu chi tiết vể tấm ảnh càng hay. Bạn
hãy nhắm mắt lại và cố hình dung ra bức ảnh chụp trong trí óc. Mỗi lần
tập như thế bạn hãy dùng một tấm ảnh khác và nếu thực tập đều đặn bạn sẽ
thấy mình có thể nhớ được nhiều chi tiết hơn, ngay cả khi chỉ nhìn
thoáng qua tấm ảnh
7- Để ký ức có thởi gian hình
thành
Các ký ức ngắn hạn rất mong manh
và chĩ cần chúng ta xao lãng là quên đi nhanh chóng những sự việc đơn
giản như số điện thoại chẳng hạn. Thìa khoá để tránh mất các ký ức trước
khi chúng hình thành thì chúng ta phài có thời gian tâp trung vào sự
việc mà chúng ta cẩn phải nhớ trong môt khoảng khắc mà không nghĩ tới
các sự việc khác. Vì vậy khi bạn muốn nhớ việc gì thì bạn hãy tránh đừng
để bị xao lãng và ngưng những công việc phức tạp trong một vài phút
8-Tạo ra những hình ảnh linh
hoạt dễ nhớ
Bạn có thể nhớ một thông tin
dễ dàng hơn khi mà bạn có thể hỉnh dung ra nó. Nếu bạn muốn liên hợp môt
đứa trẻ với một cuốn sách, bạn đừng có hình dung một đứa bé đang ngồi
đọc sách –vì hình ảnh đó quá đơn giản và dễ quên. Thay vào đó, bạn hãy
nghĩ ra một cái gì nổi bật hơn, một cái gì bắt mắt hơn, chẳng hạn như
cuốn sách đuổi theo đứa bé hay đứa bé đang gặm ăn cuốn sách. Hình ảnh
càng đập vào mắt và càng gây cảm xúc nhiểu thì sự liên hợp càng mạnh mẽ
bấy nhiêu
9- Lập đi lập lại những điểu mà
bạn cẩn nhớ
Bạn càng nghe thấy, nhìn thấy
hoặc nghĩ tới điểu gì nhiều lần thì chắc chắn bạn sẽ nhớ điều đó, có
đúng thế không? Khi bạn muốn nhớ điều gì-----chẵng hạn như tên người
đổng nghiệp mới hay ngày sinh nhật của người bạn thân --- bạn hãy lập
đi lập lại nhiểu lần hoặc lớn tiếng hoặc nhẩm trong miệng. Bạn có thể
viểt xuống và nghĩ tới điểu bạn muốn nhớ
10- Tập trung thành nhóm các
điểu bạn muốn nhớ
Một bản liệt kê một cách ngẫu
nhiên các thứ (như bản kê những thứ phải ra chợ mua sắm) có thễ đặc biệt
khó nhớ. Muốn dể nhớ hơn, bạn hãy phân loại các thứ trên bản liệt kê ra
thành từng nhóm. Như v ậy nếu bạn cần mua bốn thứ trong nhóm rau thì
bạn sẽ thấy dễ nhớ hơn cả bốn.
11- Tổ chức đời sống cho gọn
gàng
Luôn luôn để các thứ thường
dùng như chìa khoá, kính mắt ở cùng một chỗ. Bạn hãy dùng một thiết bị
xắp xếp điện tử (electronic organizer)hay một thiết bị kế hoạch hoá hàng
ngày (daily planner) để theo dõi các buổi hẹn, các ngày phải thanh toán
hoá đơn, và những công việc khác. Ghi các số điện thoại và địa chỉ trong
một cuốn sổ địa chỉ hoặc vào máy điện toán hay điện thoại di động. Việc
tổ chức gọn gàng có thể giúp bạn có thời giờ tập trung vào những công
việc ít xẩy ra hàng ngày. Ngay cả nếu khi đời sống của bạn được tổ
chức như vậy mà trí nhớ của bạn không cải thiện thì bạn cũng vẫn hưởng
được nhiểu những lợi ích tương tự ( chặng hạn như bạn không còn phải
tìm kiếm chìa khoá nữa)
12- Ngồi thiền
Nghiên c ứu cho thấy những người
ngồi thiền đều đặn có thể tập trung tư tưởng và có trí nhớ tốt hơn. Các
nghiên cứu của bệnh viện Massachusetts General Hospital cho thầy là ngổi
thiền thường xuyên tăng lượng máu chạy tới vỏ não (cerebral cortex) làm
cho vùng này dày thêm. Một số nhà khảo cứu cho rằng điều này có thể gia
tăng khả năng chú ý, tập trung và trí nhớ
13- Ngủ ngon giấc
Lượng giấc ngủ ảnh hưởng tới khả
năng nhớ của não đối với những thông tin mới nhận được. Theo báo cáo của
Đại học Harvard thì ngủ giấc đêm được tối thiểu 7 tiếng có thể cải
thiện trí nhớ ngắn hạn và trí nhớ liên hệ dài hạn (long term relational
memory)
14- Học hỏi các kỹ thuật giúp
trí nhớ
Các kỹ thuật này tạo nền tảng
cho các kỹ thuật luyện trí nhớ (mnemonic techniques) và sẽ cải thiện
trông thấy trí nhớ của bạn .
15- Hãy mạo hiểm và học hỏi từ
các sai lẩm
Bạn hãy thử nhớ một trăm con số
đẩu của pi (*) hoặc nếu bạn đã làm rồi thì hãy thử với một ngàn con
số đầu. Bạn hãy thử nhớ tên các vị vua nước Anh với kỹ thuật “memory
palaces” hoặc nhớ bản liệt kê thực phẫm cẩn mua ở chợ qua phương pháp
hình dung (visualization). Nếu siêng năng cố gắng biết đâu bạn sẽ chẳng
nắm vững đươc nghệ thuất nhớ
(*) Pi (л) là biểu tượng của
một số có tới hơn một ngàn tỉ con số dùng trong tình học vòng tròn
Mời qúi bạn xem thêm video dưới đây