Câu kết khiến người con của nhà báo Nguyễn Ðạm Phong nhìn A.C. Thompson với cặp mắt long lanh biết ơn. Nhưng khẳng định của nhà làm phim khiến một số khán giả cảm thấy thất vọng, hụt hẫng.
Người Việt phỏng vấn phóng viên A.C. Thompson để thảo luận về những nhận định của khán giả và hỏi rõ thêm về những chứng cứ dựa vào đó ông đi đến kết luận của mình.
Dưới đây là nguyên văn cuộc phỏng vấn.
A.C. Thompson: Tôi làm việc với ProPublica toàn thời gian từ năm 2008. Và mỗi khi tôi làm phim cho ProPublica thì tôi làm luôn một tài liệu đi kèm cho Frontline.
NV: Vào thập niên 1980, khi những nhà báo người Mỹ gốc Việt bị ám sát, ông đang ở đâu, làm gì?
A.C. Thompson: Lúc ấy tôi là một cậu bé, còn đang học ở vườn trẻ (cười).
NV: Mọi việc xảy ra đã hơn 30 năm rồi, các hồ sơ điều tra cũng đóng lại hơn 15 năm rồi, nguyên do nào khiến ông có ý định làm cuốn phim Terror in Little Saigon trong thời điểm này.
A.C. Thompson: Cách đây mấy năm, tôi đang làm một loạt bài về việc một ký giả ở Oakland bị giết chết, tên của ký giả đó là Chauncey Bailey. Tôi gặp một nhà làm phim trẻ người Việt Nam tên là Tony Nguyễn. Anh ta nói với tôi rằng việc này (ký giả bị giết) xảy ra trong cộng đồng Việt Nam hoài, mà chẳng ai trong làng truyền thông Mỹ quan tâm. Ðiều này khiến tôi bắt đầu suy nghĩ đến việc điều tra về cái chết của những ký giả gốc Việt. Tony Nguyễn sau này cũng hợp tác với tôi trong phim “Terror in Little Saigon.” [Vào năm 2011, Tony Nguyễn đã làm cuốn phim có tên “Enforcing the Silence” nói về việc ký giả Dương Trọng Lâm, 27 tuổi, chủ bút tờ Cái Ðình Làng, bị bắn chết Tháng Bảy, 1981, tại San Francisco, California. Trong cuốn phim này, Tony Nguyễn cũng kết luận rằng Mặt Trận là thủ phạm giết chết Dương Trọng Lâm - NV]
NV: Vai trò của Tony Nguyễn trong phim Terror in Little Saigon là gì?
A.C. Thompson: Anh ta là một trong những nhà sản xuất phim này. [Trả lời phỏng vấn của nhật báo Người Việt sau đó, Tony Nguyễn xác định là anh cùng làm việc với A.C. Thompson từ những ngày đầu tiên, và đóng vai trò định hình cho cuốn phim - NV]
NV: Trước khi bắt tay vào việc làm phim Terror in Little Saigon, ông có hiểu gì về cuộc chiến Việt Nam, về người tị nạn Việt Nam và về cộng đồng người Mỹ gốc Việt không?
A.C. Thompson: Tôi không hiểu nhiều. Tôi có thân nhân đã phục vụ trong quân đội Mỹ trong cuộc chiến Việt Nam, và tôi biết về cuộc chiến và những người tị nạn, nhưng không biết nhiều. Tôi đã dành rất nhiều thời gian để tìm hiểu và nói chuyện với càng nhiều người càng tốt để hiểu về lịch sử đó.
NV: Ai là người tài trợ để làm cuốn phim này?
A.C. Thompson: Phim này do Frontline tài trợ, và Frontline thì được Corporation for Public Broadcasting (CPB) tài trợ một phần. Tiền của CPB do Quốc Hội Hoa Kỳ cấp.
NV: Ðể được làm phim, ông có phải thuyết phục cấp trên không? Việc thuyết phục có khó khăn không và phải kéo dài bao lâu?
A.C. Thompson: Tôi phải viết bài tường trình, viết email giải thích, trình bày những gì mình có thể làm và không thể làm. Các sếp của tôi ở ProPublica cũng tốn một thời gian khá lâu mới quyết định đây có phải là một dự án họ muốn theo đuổi hay không. Rồi bên Frontline cũng phải đi qua những tiến trình như thế. Nói chung là khá lâu, nhưng tôi không nhớ rõ là bao lâu. Việc này xảy ra cũng hơn hai năm rồi.
NV: Chủ đề chính của ông trong cuốn phim có phải là, lý do duy nhất mà cơ quan FBI sau bao nhiêu năm điều tra vẫn không thể tìm ra chứng cớ rõ ràng và thuyết phục, để xác định thủ phạm, là vì không ai chịu lên tiếng, phải không?
A.C. Thompson: Ðó chắc chắn là một chủ đề, những không phải là chủ đề duy nhất. Một trong những điều mà chúng tôi cố gắng vạch ra là FBI không tìm được người trong cuộc, hay gặp khó khăn phát triển những nguồn tin gần với, hay nằm trong, những sự kiện, có thể có đủ chi tiết để giúp họ đạt kết quả của cuộc điều tra.
NV: Một điều khác hình như ông cũng muốn ám chỉ là, chính phủ Hoa Kỳ, qua nhiều cơ quan khác nhau, như FBI, CIA, Bộ Quốc Phòng, Bộ Tư Pháp, biết rất rõ về hoạt động của Mặt Trận, nhưng hình như ngầm hỗ trợ họ, để yên cho họ gây quỹ để có tiền hoạt động trong chiến khu, phải không?
A.C. Thompson: Hoàn toàn đúng sự thật và không có gì tranh cãi về việc đó cả. Họ được sự hỗ trợ của mọi nơi trong chính phủ. Chúng tôi có một điện tín từ cấp cao của CIA gửi cho nhân viên của họ trong thập niên 1980 cho thấy họ biết rất rõ tổ chức của ông Hoàng Cơ Minh làm gì. Chúng tôi có những lá thư từ Quốc Hội Mỹ, từ Bộ Ngoại Giao, nói với người nhận rằng chúng tôi muốn quý vị hỗ trợ những người này. Chúng tôi có tài liệu cho thấy ông Hoàng Cơ Minh đã gặp gỡ giới chức ngoại giao Hoa Kỳ ở Bangkok. Chúng tôi có điện tín của Hội Ðồng An Ninh Quốc Gia cho thấy rõ những gì nhóm Hoàng Cơ Minh đang làm, và tôi muốn nói đến việc Mặt Trận muốn xâm nhập Việt Nam từ Thái Lan. Vì vậy, việc chính phủ Hoa Kỳ hồi đó hỗ trợ Mặt Trận không có gì là nghi vấn cả.
NV: Trở lại cuốn phim. Trong khi đội ngũ của FBI trong 15 năm điều tra không thể buộc tội ai vì thiếu chứng cớ, vậy thì ông có thể cho biết trong những điều ông đã khám phá ra trong thời gian hai năm điều tra, chứng cớ nào rõ ràng và thuyết phục nhất đã khiến ông có thể khẳng định rằng K9, một bộ phận của Mặt Trận, đã giết chết, ít nhất là ký giả Nguyễn Ðạm Phong?
A.C. Thompson: Có nhiều yếu tố. Tôi không thể nói một cách xác quyết (conclusively) rằng người nào đó chịu trách nhiệm cho tội ác đó. Tôi chỉ có thể nói là tất cả chứng cớ tôi tìm được đều chỉ về một hướng, chứ không trỏ đến một hướng khác. Và tôi đã xem hàng ngàn và hàng ngàn trang tài liệu của FBI, của cảnh sát, nói chuyện với các thân nhân, và đơn giản không thấy có một manh mối nào cho người nào khác ngoài Mặt Trận chịu trách nhiệm cho những tội ác đó. Con của ký giả Nguyễn Ðạm Phong cho biết ông đã nhận được đe dọa thường xuyên, và theo hiểu biết của chúng tôi, một số thành viên của Mặt Trận đã gặp ký giả Nguyễn Ðạm Phong, tìm cách cho tiền ông để đừng viết những bài chỉ trích họ nữa. Chúng tôi biết rằng họ đã gặp gỡ các thành viên của Mặt trận tại một nhà hàng ở đường Highland Street ở Houston, trước khi ông ta bị giết. Trong cuộc điều tra chúng tôi cũng gặp một người, vốn là thành viên cũ của Mặt Trận. Người này khẳng định là Mặt Trận chịu trách nhiệm cho việc giết hai ký giả đó, Dương Trọng Lâm và Nguyễn Ðạm Phong.
NV: Nhân chứng đó là ai? Tôi xem đi xem lại cuốn phim bốn lần mà không thấy. Tôi có bỏ sót chi tiết nào trong phim không?
A.C. Thompson: Không, người này là một người ẩn danh, và ẩn mặt. Người ấy không xuất hiện trên ống kính, và lúc đó, sau khi chúng tôi nói chuyện với người đó, chúng tôi tổng hợp tất cả những chứng cớ mình đã tìm thấy, những điều người khác nói, thì chúng tôi thấy là nhiều phần Mặt Trận là thủ phạm.
NV: Nếu đây là một nhân chứng ẩn mặt dấu tên, như vậy chúng ta không thể xác định thẩm quyền người ấy cũng như sự đáng tin cậy của họ, và dựa vào lời khai của người này, ông cảm thấy mạnh dạn hơn để đi đến kết luận, thì ông có nghĩ là sự đáng tin cậy của cuốn phim bị giảm đi không?
A.C. Thompson: Vâng, chắc chắn là như vậy. Ðối với bất kỳ phóng viên nào, khi phải lấy tin của một người giấu mặt, giấu tên, thì đó không phải là tình huống lý tưởng. Chúng tôi chấp nhận sự hoài nghi của một số độc giả và khán giả. Ðó là bản chất của sự việc. Nhưng sự thật của vấn đề là, khi bạn đang tường trình câu chuyện về những người bị ám sát và bị khủng bố, thì rất ít người muốn liên lụy đến tội ác, hay dính líu vào để làm lụy đến bản thân. Ðó là lý do tại sao FBI đã gặp khó khăn. Vì thế trong trường hợp này, đối với chúng tôi, khi cân nhắc mọi điều, lời khai của người giấu tên được đánh giá cao.
NV: Câu hỏi cuối của tôi: Nhân chứng Nguyễn Xuân Nghĩa, khi tôi phỏng vấn ông ấy, khẳng định rằng mình không hề nói với ông [A.C. Thompson] rằng bản thân “đã tham gia một buổi họp của Mặt Trận, trong đó các thành viên thảo luận việc ám sát một biên tập viên của một nhật báo nổi tiếng ở Quận Cam.” Xin ông cho biết ý kiến về việc này?
A.C. Thompson: Thật là hay khi ông Nghĩa nói như thế. Chúng tôi nghĩ rằng ông Nghĩa là một người tốt, và là một người rất thông minh, chúng tôi rất thích nói chuyện với ông. Nhưng vấn đề là không chỉ riêng tôi, mà ba người khác, ông Joseph Sexton, ông Cliff Parker, và ông Richard Rowley, đều nghe thấy điều ông ấy nói. Và vì điều ông nói quá quan trọng, nên sau đó, chúng tôi bàn luận với nhau, rồi tôi gọi điện thoại ngay cho sếp của tôi. Ðiều này không phải chỉ một mình tôi nghe thấy.
NV: Lạ thật, ông Nguyễn Xuân Nghĩa nằng nặc nói rằng không hề nói câu đó. Ông khẳng định là không nói câu nào “off the record” cả.
A.C. Thompson: Chúng tôi không bao giờ nói [với ông Nghĩa - NV] là chúng tôi đang “off the record” [thảo luận không ghi xuống và sẽ không được tường trình - NV]. Chúng tôi không nói với ông ấy là chúng tôi sẽ không tường trình những gì ông ấy nói. Chúng tôi chỉ tháo cái microphone ra, tắt đèn của máy ảnh, và rồi câu nói đó bật ra từ ông Nghĩa.
NV: Ông có ghi notes trên giấy không?
A.C. Thompson: Vâng, tôi ghi notes, và tôi nhớ rất rõ vì ngay sau đó chúng tôi thảo luận và gọi điện thoại nói chuyện với cấp trên của tôi, như tôi đã nói lúc nãy. [Ngày hôm sau, cả ba đồng nghiệp của A.C. Thompson, gồm Joseph Sexton, Cliff Parker, và Richard Rowley, đều gửi email cho Người Việt, xác định là ông Nguyễn Xuân Nghĩa có nói với họ như thế. - NV].
NV: Ông còn điều gì muốn trình bày?
A.C. Thompson: Vâng, tôi muốn nhật báo Người Việt chuyển lời xin lỗi của tôi. Tôi thật tình không muốn làm buồn lòng cộng đồng người Việt, không muốn vẽ lên một hình ảnh xấu cho cộng đồng người Việt. Chỉ là chúng tôi rất nóng lòng trong việc tìm công lý cho những ký giả gốc Việt, mà chúng tôi xem là đồng nghiệp, bị giết. Làm việc cùng với chúng tôi còn có những phóng viên người Việt khác, chăm chú đọc scripts, biên tập phim, không phải chỉ có đám phóng viên người Mỹ chúng tôi mà thôi.
NV: Cảm ơn ông.
Ngoài phim “Terror in Little Saigon,” kết quả cuộc điều tra kéo dài hai năm của nhóm A.C. Thompson còn được đúc kết trong tài liệu dài 72 trang, có tên “Terror in Little Saigon, an Old War comes to a New Country,” công bố trên trang mạng Frontline vài giờ trước khi phim được trình chiếu tối 3 tháng 11.
Trong cả phim lẫn tài liệu, A.C. Thompson nhắc nhiều đến Nhóm K9 và một tổ chức có tên là Vietnamese Organization to Exterminate Communists and Restore the Nation - VOECRN (Việt Nam Diệt Cộng Hưng Quốc Đảng), tổ chức mà theo tài liệu của FBI, sau cái chết của các nhà báo, đã gửi ra thông cáo báo chí nhận chính mình là tổ chức đã giết họ.
Vẫn theo tường trình của A.C. Thompson, các cựu chuyên viên điều tra của FBI đều đặt giả thuyết rằng K9 là tên một đội sát thủ của Mặt Trận, và VOECRN chỉ là một tên khác của Mặt Trận, nhưng không có đủ chứng cớ để chứng minh điều đó.
Kết thúc cuốn phim, A.C. Thompson, dựa theo các tài liệu cùng các cuộc phỏng vấn với nhiều cựu thành viên của Mặt Trận, như kinh tế gia Nguyễn Xuân Nghĩa (xem bài phỏng vấn ông Nguyễn Xuân Nghĩa), và hai ông Trần Văn Bé Tư, Johnny Nguyễn Văn Xung, đưa ra một kết luận mà chính FBI cũng không khẳng định: K9 là tên đội sát thủ của Mặt Trận, có trách nhiệm thủ tiêu những nhà báo viết bài bất lợi cho Mặt Trận, và VOECRN chỉ là một tên khác của Mặt Trận. Hai nhà báo mà A.C. Thompson xác quyết Mặt Trận đã ám sát là Dương Trọng Lâm, 27 tuổi, chủ bút tờ Cái Đình Làng, bị bắn chết Tháng Bảy, 1981, tại San Francisco, và Nguyễn Đạm Phong, 45 tuổi, chủ nhiệm tờ Tự Do, bị ám sát Tháng Tám, 1982, tại Houston.
Phóng viên A.C. Thompson cũng nhắc nhiều đến việc đã cố gắng liên lạc với ông Hoàng Cơ Định (em ruột của ông Hoàng Cơ Minh) một thành viên lãnh đạo của Mặt Trận, để xin phỏng vấn, nhưng không thể liên lạc được với ông.
Để rộng đường dư luận, chúng tôi có cuộc phỏng vấn với ông Hoàng Cơ Định, từng là Vụ Trưởng Tài Chánh của Mặt Trận trong thập niên 1980. Dưới đây là nguyên văn cuộc phỏng vấn.
Hoàng Cơ Định: Vào Tháng Bảy, 1981, khi ông Dương Trọng Lâm bị sát hại, tôi chưa tham gia Mặt Trận. Mấy vị sáng lập Mặt Trận lúc đó còn đang bận rộn vận động tại Đông Nam Á để xây dựng căn cứ Kháng Chiến. Có thể nói giai đoạn từ 1980 đến cuối 1981 là giai đoạn Mặt Trận đang được hình thành. Mọi người chỉ biết tới Mặt Trận Quốc Gia Thống Nhất Giải Phóng Việt Nam sau lễ công bố cương lãnh vào ngày 8 Tháng Ba, 1982 và tôi tham gia Mặt Trận sau đó.
Vào Tháng Tám, 1982 khi ông Đạm Phong bị ám sát, tôi phụ trách về Tài Chánh cho Mặt Trận.
NV: Xin ông cho biết sơ về cơ cấu tổ chức và hoàn cảnh sinh hoạt của Mặt Trận trong thời gian này trong chiến khu cũng như bên ngoài chiến khu?
Hoàng Cơ Định: Trong thời gian đầu Mặt Trận đột phát như một phong trào quần chúng, trong chiến khu công việc tổ chức điều động ra sao, tôi không rõ chi tiết.
Ngoài chiến khu, bộ phận hải ngoại được đặt dưới sự chỉ huy của ông Tổng Vụ Trưởng là Cố Đại Tá Phạm Văn Liễu. Nỗ lực chính của chúng tôi lúc bấy giờ là làm sao huy động tài chánh để nuôi dưỡng các hoạt động của anh em kháng chiến quân, học tập đường lối đấu tranh của Mặt Trận nhằm tự lực tự cường, chủ trương huy động sự tham gia của toàn dân làm chính. Huy động tinh thần tranh đấu giải phóng dân tộc trong đồng bào, và chấn chỉnh hàng ngũ của đoàn viên Mặt Trận.
NV: Nhiều người cả quyết K9 là một phần của Mặt Trận, trong đầu thập niên 1980s ông có bao giờ nghe nói đến tên của tổ chức này?
Hoàng Cơ Định: K9 chưa bao giờ là một bộ phận của Mặt Trận, đúng hơn đó chỉ là một danh xưng gọi đùa của ông Tổng Vụ Trưởng Phạm Văn Liễu dành cho mấy vị lão thành không tiện đặt dưới cơ cấu lúc đó của Mặt Trận, chia ra từ K1 tới K8.
Cơ cấu của Tổng Vụ Hải Ngoại Mặt Trận lúc đó được chia làm Chi Bộ, Thành Bộ, Miền và Khu Bộ, viết tắt là C, T, M và K. Các đoàn viên Mặt Trận, tùy theo vùng địa dư cư ngụ được chia làm 8 Khu Bộ gồm có:
Hoa Kỳ là K1, Canada là K2, Tây Âu là K3, Á Châu là K4, Úc Châu là K5, Phi Châu là K6, Đông Âu là K7 và Nam Mỹ là K8.
Có một số vị lão thành phải do đích thân ông Tổng Vụ Trưởng liên lạc, liên lạc thôi chứ cũng chẳng có chỉ huy gì, tôi còn nhớ tên hai vị là ông Cao Thế Dung và ông Đào Vũ Anh Hùng. Đại Tá Liễu gọi đùa là mấy vị này thuộc K9.
NV: Theo ông thì tại sao cứ có những tin đồn K9 của Mặt Trận là một đơn vị khủng bố, và chính đơn vị này thủ tiêu các nhà báo gốc Việt có những bài viết tiêu cực về Mặt Trận?
Hoàng Cơ Định: Thời đó những người ở trong Mặt Trận biết về danh từ K9 không nhiều. Tôi không rõ nó đã lọt ra bên ngoài từ ai và vào lúc nào. Qua bài phóng sự truyền hình mới đây của ký giả A.C. Thompson, tôi không thấy có bằng chứng gì là cơ quan FBI đã cáo buộc cho thủ phạm giết người có tên là K9. Tôi chỉ thấy những khẳng định vũ đoán này từ nữ điều tra viên (đã hồi hưu) Tang-Wilcox và rất nhiều lần từ miệng ký giả A.C. Thompson. Còn về các tin đồn hay suy diễn của một số người thì họ cần phải có bằng cớ vững chắc, nếu không thì chỉ là hành động a dua vô trách nhiệm.
NV: Trong thời gian FBI điều tra cái chết bí ẩn của những nhà báo gốc Việt như Dương Trọng Lâm, Nguyễn Đạm Phong, Phạm Văn Tập (Hoài Điệp Tử), Lê Triết (Tú Rua), ông có bị điều tra không?
Hoàng Cơ Định: Tôi chưa bao giờ được nhân viên công lực hỏi gì về các vụ này, nhưng tôi không nhớ rõ là từ bao giờ, gần như sau bất cứ một vụ án mạng nào, đôi khi cũng chẳng phải là án mạng, điều tra viên đều tới nhà tôi hỏi thăm tin tức. Ban đầu tôi nghĩ là vì mình quen biết nhiều nên cảnh sát cần mình giúp đỡ nên cũng sẵn sàng làm bổn phận công dân. Sau một thời gian tôi cảm thấy có sự lạm dụng nên lần đó tôi đã mời 2 vị điều tra viên vui lòng ngồi đợi, tôi sẽ mời luật sư tới và nói chuyện với họ với sự có mặt của luật sư. Họ đã vui vẻ cáo từ và tôi dặn: lần sau nếu có tới để hỏi chuyện thì xin vui lòng hẹn trước để tôi mời sẵn luật sư, đỡ mất thì giờ cho cả hai bên.
Từ đó tới nay, không còn vị điều tra viên nào tới nhà tôi nữa.
NV: Hai ông Trần Văn Bé Tư, và Johnny Nguyễn (Nguyễn Văn Xung) là những người giữ trách nhiệm gì trong Mặt Trận trong thời gian các vụ án mạng xảy ra, và hai người này có phải là những người có thẩm quyền và hiểu biết để nói về việc làm của tổ chức K9 không?
Hoàng Cơ Định: Ông Trần Văn Bé Tư đã từng là đoàn viên Mặt Trận, ông ấy là người chịu khó nhưng phải tội tính tình cực đoan, hay cãi, không phù hợp sinh hoạt trong một đoàn thể nên đã tự động rời Mặt Trận sau khi tham gia một thời gian ngắn. Về ông Johnny Nguyễn thì tôi không nhớ có phải là đoàn viên Mặt Trận hay không, nhưng chắc chắn không phải là một cấp chỉ huy hay giữ một trách vụ gì trong Mặt Trận.
Về chuyện K9, xin xác nhận thêm một lần nữa: Đó không phải là một bộ phận của Mặt Trận. Chỉ những thành phần đánh phá Mặt Trận vẽ cho thành chuyện. Anh em trong Mặt Trận, và ngay cả các thân hữu, chẳng ai có gì để nói về nó cả.
NV: Theo tài liệu của FBI được phim Terror of Little Saigon đưa ra, thì “Vietnamese Organization to Exterminate Communists and Restore the Nation” là tổ chức nhận trách nhiệm đã sát hại những nhà báo nói trên, và cũng là tổ chức mà FBI nghi là tên khác của Mặt Trận. Xin nghe ý kiến của ông?
Hoàng Cơ Định: Tôi nghe nói, sau vụ ông Dương Trọng Lâm bị ám sát, có truyền đơn, hay thư rơi, ký tên là “Việt Nam Diệt Cộng Hưng Quốc Đảng” nhận trách nhiệm đã ám sát ông Lâm. Tên tiếng Mỹ “Vietnamese Organization to Exterminate Communists and Restore the Nation” chắc dịch từ tên Việt Nam trên tờ truyền đơn đó. Đã từ mấy chục năm qua, tôi chưa thấy ai nhận là người của tổ chức này và chưa được đọc bất cứ tài liệu chính thức nào của cơ quan an ninh Hoa Kỳ xác nhận những cá nhân nào là thành viên của tổ chức Việt Nam Diệt Cộng Hưng Quốc Đảng.
Tôi rất ngạc nhiên khi nghe nữ điều tra viên Tang-Wilcox thản nhiên bảo rằng tên gọi này là một tên khác của Mặt Trận. Tôi thấy đây là một khẳng định vũ đoán, một nhân viên điều tra có khả năng và trình độ chắc chắn không ăn nói như vậy.
NV: Mặc dầu không phải là chủ đề chính của phim tài liệu Terror in Little Saigon, phim có đề cập đến một việc mà người trong cộng đồng vẫn hay tranh cãi: Về cái chết của một số chiến hữu trong chiến khu. Có phải ông Hoàng Cơ Minh đã ra lệnh giết những người này?
Hoàng Cơ Định: Trong cộng đồng có đủ mọi thứ chuyện bà con tranh cãi với nhau, nhưng trong Mặt Trận thì chúng tôi chưa bao giờ tranh cãi về “cái chết của một số chiến hữu trong chiến khu” mặc dầu đã có những cái chết vì đụng độ với quân đội Cộng Sản hay bệnh tật.
Tôi được nghe lần đầu tiên chuyện ông Hoàng Cơ Minh ra lệnh giết kháng chiến quân... bằng tiếng Mỹ qua lời kể của ông A.C. Thompson, dịch từ một ông người Lào che mặt nói bằng tiếng Lào. Tôi không hiểu tiếng Lào và không biết ông người Lào này có thật sự biết về kháng chiến Hoàng Cơ Minh hay không. Đối với tôi những “chứng cớ” này không có giá trị mà chỉ là những cáo buộc được thổi phồng bởi ông A.C. Thompson.
NV: Phim có vẻ kết luận là chính phủ Mỹ đứng đằng sau hoạt động của Mặt Trận. Sự thật là gì?
Hoàng Cơ Định: Mỹ là siêu cường số một trên thế giới, không dễ để trả lời sự thật là Mỹ có đứng đằng sau hoạt động của Mặt Trận hay không. Điều chắc chắn tôi có thể trả lời được là trong suốt 30 năm hoạt động trong Mặt Trận, cá nhân tôi, và hết cả các chiến hữu mà tôi tin tưởng, chưa bao giờ chúng tôi phải xin phép Mỹ trước khi làm việc gì hay báo cáo cho Mỹ sau khi tiến hành một công tác.
NV: Theo tường trình của A.C. Thompson thì ký giả này đã gọi phôn tìm cách liên lạc với ông liên tục trong hai tháng, phải chăng đây là dịp để ông có thể nói rõ về, và Mặt Trận có thể làm sáng tỏ những nghi vấn về Mặt Trận, nhưng ông quyết định không trả lời phỏng vấn. Ông có thể chia sẻ sự cân nhắc của mình trong quyết định này?
Hoàng Cơ Định: Chẳng cứ gì A.C. Thompson, bất cứ ai muốn tôi dành thì giờ để luận bàn về mấy câu chuyện đồn đại hay thêu dệt về Mặt Trận cách đây 30 năm, tôi đều từ chối. Còn biết bao chuyện trong hiện tại và tương lai của dân tộc mà mình không có đủ thì giờ để lo toan, thực hiện... Sao lại phí giờ cho những chuyện... bao năm cũ.
Về mấy điều gọi là “nghi vấn về Mặt Trận,” cơ quan FBI họ đã điều tra hơn 15 năm và đã đi tới kết luận: “Không có bằng cớ gì liên hệ Mặt Trận với các vụ án mạng của người Việt,” không đủ để tin tưởng hay sao mà nay lại phải đi trần tình thêm rồi nhờ một phóng viên xa lạ, mà tôi hoàn toàn không biết về trình độ và tư cách, để “giải oan” cho mình!
Nay sau khi coi thiên phóng sự của A.C. Thompson, tôi thật mừng đã không dành thì giờ cho ông ta. Về giá trị nghề nghiệp, tôi không thấy ông ta là một ký giả công tâm, chưa kể ông ta có một thiên kiến chính trị khiến ông ta dị ứng không phải chỉ đối với Mặt Trận mà với hết cả những gì mang màu sắc quân lực Việt Nam Cộng Hòa hay người Việt chống Cộng.
NV: Giờ đây sau khi xem cuốn phim, ông có tiếc là mình đã bỏ lỡ cơ hội có thể góp phần làm cho nội dung cuốn phim đó khác đi không?
Hoàng Cơ Định: Không tiếc mà còn mừng. Nếu tham dự vào cuốn phim tôi không nghĩ là sẽ làm cho nó tốt thêm hay xấu đi. Tôi chưa hình dung được là nếu tôi tham gia vào cuốn phim của ông ta, A.C. Thompson sẽ nhào nặn tôi ra sao, nhưng chắc chắn tôi sẽ nhận được bài học kinh nghiệm “Thế nào là trao trứng cho ác.”
NV: Theo ông thì cuốn phim Terror of Little Saigon sẽ gây ảnh hưởng gì lên thanh danh của ông Hoàng Cơ Minh, Mặt Trận, đảng Việt Tân và cộng đồng người Việt tị nạn nói chung?
Hoàng Cơ Định: Tôi không nghĩ là cuốn phim Terror of Little Saigon sẽ gây ảnh hưởng xấu thêm cho ông Hoàng Cơ Minh và Mặt Trận. Cuốn phim này không ảnh hưởng lên ai đã ý thức được và cảm mến gương hy sinh cao quý của ông Hoàng Cơ Minh và các Kháng Chiến Quân.
Còn những lèm bèm cũ rích này sẽ ảnh hưởng ra sao lên thanh danh Đảng Việt Tân, có thể nói là nó chỉ tạo ảnh hưởng xấu lên những ai chưa bao giờ hoặc rất ít triển vọng sẽ đồng hành cùng Việt Tân trong công cuộc đấu tranh đem lại Tự Do và Dân Chủ cho dân tộc Việt Nam.
Điều đáng quan tâm hơn là đối với cộng đồng chúng ta, nó tạo hình ảnh xấu đối với người dân địa phương. Tuy vậy người dân địa phương cũng chỉ có chút đỉnh ngạc nhiên rồi sẽ chìm vào quên lãng vì “trận bão” tác giả khuấy lên dựa trên một số nét sinh hoạt của cộng đồng Việt Nam cách đây 30 năm, bây giờ không còn như trước. Một vài kẻ vốn tìm nguồn vui trong các trò quấy hôi bôi lọ sẽ được một thời gian hạnh phúc vì có dịp a dua theo bạn đồng điệu người bản xứ, nhưng rồi bùn cũng sẽ dần lắng xuống.
NV: Ông còn điều gì khác muốn bày tỏ về sự việc này?
Hoàng Cơ Định: Cám ơn nhật báo Người Việt và ký giả Hà Giang đã cho tôi cơ hội nêu lên vài ý kiến về một hiện tượng chẳng tốt đẹp gì cho nếp sống văn hóa của người Việt Nam hải ngoại. Trong môi trường tự do này người ta có thể viết hay nói bất cứ điều gì họ muốn nhưng cũng trong môi trường tự do này, đã từng có những án mạng không tìm thấy thủ phạm, và ai cũng có quyền nghi và có thể bị nghi. Dùng bạo lực để đàn áp người cầm bút là một điều xấu xa, nhất là với một cộng đồng phải tỵ nạn vì bạo lực. Còn đối với người cầm bút đã nằm xuống, không thể có tiếng nói để tự biện bạch, thì cũng là điều tế nhị khi nhận định về trách nhiệm của họ đối với việc sử dụng ngòi bút. Nhưng nếu trong một cộng đồng, cứ một người cầm bút tử nạn là lập tức cho là họ bị đàn áp vì sự nghiệp viết lách thì cộng đồng đó có đáng cho là đã trưởng thành hay chăng.
Áp dụng bạo lực đối với người cầm bút và kết án, bôi bẩn lẫn nhau một cách vô trách nhiệm dường như là hai tật bệnh mà cộng đồng người Việt hải ngoại đã bôi xấu chính mình trong thời gian qua. Bài phóng sự của ông A.C. Thompson đã đến với cộng đồng như một liều thuốc có tác dụng nuôi bệnh hơn là chữa bệnh. Việc làm của A.C. Thompson đã gây bất lợi cho nỗ lực đấu tranh của chúng tôi và bôi xấu hình ảnh của cộng đồng Việt Nam đối với người dân địa phương. Tuy nhiên, trong phóng sự bằng hình này, cá nhân tôi không khỏi cảm phục A.C. Thompson về nỗ lực bươn chải để tìm cách chứng mình một điều mà ông cho là sự thật.
Về mặt tích cực, thiên điều tra cũng có bổ ích là đã đưa ra trên giấy trắng mực đen lời xác minh chính thức của cơ quan FBI:
“These cases were led by experienced FBI professionals who collected evidence and conducted numerous interviews while working closely with Department of Justice attorneys to identify those responsible for the crimes and seek justice for the victims. Despite those efforts, after 15 years of investigation, DOJ and FBI officials concluded that thus far, there is insufficient evidence to pursue prosecution.” [Dịch: Những trường hợp này được các chuyên gia giàu kinh nghiệm của FBI đảm nhiệm. Họ đã thu thập bằng chứng và tiến hành nhiều cuộc phỏng vấn trong khi làm việc chặt chẽ với các luật sư của Bộ Tư Pháp để tìm ra những người đã gây ra tội ác và đi tìm công lý cho các nạn nhân. Bất chấp những nỗ lực đó, sau 15 năm điều tra, giới chức của Bộ Tư Pháp và FBI kết luận rằng cho đến nay, họ chưa có đủ bằng chứng để theo đuổi việc truy tố - NV].
Tôi cầu mong có ngày A.C. Thompson sẽ ngộ ra rằng K9 chỉ có trong đầu của ông ta mà thôi, nó không hiện hữu ở những nơi ông ta tìm kiếm, đó cũng sẽ là một bước tiến trong khả năng nghề nghiệp của ông ta.
NV: Cảm ơn ông đã dành thì giờ cho cuộc phỏng vấn.
Trong thời gian điều tra, nhóm làm phim tìm đọc và phân tích hàng ngàn trang tài liệu, gồm: “Silenced: The Unsolved Murders of Immigrant Journalists in the United States,” do Ủy Ban Bảo Vệ Ký Giả (CPJ) xuất bản năm 1994, công văn của CIA, Hội Đồng An Ninh Quốc Gia, hồ sơ di trú Hoa Kỳ, và quan trọng nhất là hồ sơ cuộc điều tra kéo dài 15 năm của FBI. Đoàn làm phim cũng đi đến hàng chục thành phố ở Mỹ, bay qua Việt Nam và Thái Lan, thực hiện 140 cuộc phỏng vấn, trong đó có hàng chục cựu thám tử và nhân viên tình báo, thân nhân những ký giả bị giết, và nhiều người bị ám sát nhưng thoát chết, chưa bao giờ cho ai phỏng vấn.
Tại Đông Nam Á, nhóm làm phim phỏng vấn cựu lãnh đạo tình báo Thái Lan, Prasong Soonsiri, và Chavalit Yongchaiyudh, cựu Tổng Tư Lệnh Quân Đội Hoàng Gia Thái Lan, kiêm Thủ Tướng Thái Lan, và gặp năm cựu thành viên thuộc nhóm du kích chống Cộng Sản Lào, và một thành viên từng tham gia chiến khu của Mặt Trận. Trong thành phần lãnh đạo của Mặt Trận, A.C. Thompson cho biết đã phỏng vấn ba người mà ông gọi sáng lập viên, trong đó có kinh tế gia Nguyễn Xuân Nghĩa, người duy nhất xuất hiện trong phim.
Ngoài “Terror in Little Saigon,” kết quả cuộc điều tra còn được đúc kết trong một tài liệu dài 72 trang đi kèm, có tên “Terror in Little Saigon, an Old War comes to a New Country,” do phóng viên A.C. Thompson biên soạn, do trang mạng Frontline công bố hôm 3 tháng 11, trước khi phim được trình chiếu buổi tối cùng ngày.
Một đoạn trong tài liệu 72 trang này viết, (trích): “Ông Nguyễn Xuân Nghĩa xưa kia là thành viên của Mặt Trận, và giờ đây ông nói về thập niên đó trong tư thế bào chữa pha lẫn niềm ân hận...”
“...Trong loạt phỏng vấn với ProPublica và Frontline, ông Nghĩa đưa ra những nhận định thay đổi về Mặt Trận. Thoạt đầu, ông cả quyết rằng tổ chức này tuyệt đối không dính líu gì đến những vụ ám sát các nhà báo hay ai khác ở Mỹ.”
“Trong những lần trò chuyện sau, khi phải đối mặt với những bằng chứng về bạo lực của Mặt Trận, ông đổi giọng. Trong một cuộc phỏng vấn có thu hình, ông Nghĩa nói rằng ‘rất có thể’ là các thành viên Mặt Trận đứng đằng sau vụ ám sát ký giả (Nguyễn) Đạm Phong và có thể đã gây ra những tội ác khác.”
“Trong Mặt Trận, ông Nghĩa thừa nhận, có một nhóm rất hung bạo, và khi người quay phim tắt máy, ông Nghĩa thú nhận đã tham gia một buổi họp của Mặt Trận, trong đó các thành viên thảo luận việc ám sát biên tập viên của một nhật báo nổi tiếng ở Quận Cam. Ông Nghĩa nói, ông đã thuyết phục được chiến hữu của mình đừng giết người đó.”
“Đó là một chương đen tối trong cuộc đời tôi,” ông Nghĩa nói.” (hết trích)
Thường thì tập tài liệu đi kèm cuốn phim được dùng để giải thích thêm những gì các nhân vật phát biểu trong phim, để làm rõ hơn câu chuyện, vì thời lượng của phim rất giới hạn. Nhưng trong trường hợp này, phần tường thuật về những gì kinh tế gia Nguyễn Xuân Nghĩa nói và phần phát biểu của ông trong phim “Terror in Little Saigon” rất tương phản. Trong phim, ông Nghĩa gọi việc “nói người trong Mặt Trận ám sát các nhà báo là 'phi lý' (nonsense) và khi mọi người cứ nói về những chuyện đại loại như vậy, nó tạo một ấn tượng rất xấu cho cộng đồng của chúng tôi,” trong khi đó, theo tường thuật (trong tài liệu 72 trang) nêu trên của A.C. Thompson, thì “ông Nghĩa thú nhận đã tham gia một buổi họp của Mặt Trận, trong đó các thành viên thảo luận việc ám sát biên tập viên của một nhật báo nổi tiếng ở Quận Cam.”
Để làm sáng tỏ mâu thuẫn này, người viết đã có cuộc phỏng vấn với kinh tế gia Nguyễn Xuân Nghĩa, đã từng là vụ trưởng Vụ Tuyên Vận của Mặt Trận. Dưới đây là nguyên văn cuộc phỏng vấn.
Nguyễn Xuân Nghĩa: Một nhảm nhí của truyền thông Mỹ (US Media bull***) xuyên tạc và không trung thực!
NV: Ông có thể giải thích rõ, xuyên tạc và không trung thực như thế nào?
Nguyễn Xuân Nghĩa: Họ phỏng vấn tôi tất cả bốn tiếng đồng hồ qua ba lần. Kết quả là họ chỉ lấy được một phút trong phim với lời dẫn giải trước đó trên bản quảng cáo cố tình tạo hiểu lầm. Trước khi có cuốn phim, họ phổ biến một bài quảng cáo dài 12 ngàn chữ trong 72 trang cùng một số hình ảnh có chọn lọc với ác ý, trong đó đoạn văn viết về việc tôi trả lời phỏng vấn là hoàn toàn bịa đặt, vừa thiếu đạo đức vừa thiếu chuyên nghiệp.
NV: Xin hỏi lại cho rõ, ông có nói với nhóm làm phim A.C. Thompson, khi họ ngừng quay phim, rằng “ông đã tham gia một buổi họp của Mặt Trận, trong đó các thành viên thảo luận việc ám sát biên tập viên của một nhật báo nổi tiếng ở Quận Cam.” như họ tường thuật trong tài liệu “Terror in Little Saigon, an Old War comes to a New Country” không?
Nguyễn Xuân Nghĩa: Tôi không hề nói câu đã tham gia một buổi họp của Mặt Trận, trong đó các thành viên thảo luận việc ám sát biên tập viên của một nhật báo nổi tiếng ở Quận Cam, cả trong khi quay phim lẫn lúc không quay phim.
NV: Tại sao lại có sự kiện như vậy và tại sao họ phải gặp ông đến những ba lần để phỏng vấn?
Nguyễn Xuân Nghĩa: Sở dĩ tôi nói họ thiếu đạo đức và thiếu chuyên nghiệp là khi gặp tôi lần đầu, A.C. Thompson nói là muốn làm một cuốn phim về cộng đồng Việt Nam sau 40 năm và PBS sẽ phát hình vào Tháng Chín, 2015. Sau dăm phút nói chuyện, tôi nhận ra là A.C. Thompson không hề muốn hỏi gì về sinh hoạt cộng đồng mình, mà muốn hỏi tôi về nghi vấn Mặt Trận giết những nhà báo. Tôi quạt ngược và nêu nhiều nghi vấn, vì sao họ không điều tra tìm hiểu những chuyện khác, như ai trong Chính quyền JFKennedy quyết định về số phận của Tổng Thống Diệm? Ai thật sự giết Kennedy hay Mục Sư Martin Luther King? Còn vụ thảm sát Mậu Thân 1968 thì sao?
Kết quả lần đó, có lẽ không đạt “mục đích yêu cầu,” nói theo người Hà Nội!
NV: Rồi sao nữa, thưa ông?
Nguyễn Xuân Nghĩa: Vì vậy, lần thứ hai, vào Tháng Chín, A.C. lại muốn xin gặp tôi và lần này nói là thực sự muốn hỏi về việc Mặt Trận. Tôi đồng ý và nghĩ mình không có gì phải giấu. Tôi nói nhiều về cơ cấu của tổ chức khi tôi còn ở trong Mặt Trận, về việc ông Phạm Văn Liễu lo cơ cấu hải ngoại, và ông Hoàng Cơ Minh lo chiến khu. Tôi đã mất cả giờ để giải thích vai trò của Tổng Vụ Trưởng Tổng Vụ Hải Ngoại là Phạm Văn Liễu, với đơn vị K9 trong Mặt Trận, mà A.C. Thompson không hề dùng tới, không hề nhắc đến tên của ông Liễu. Tôi cũng nói nhiều về ông Hoàng Cơ Minh, mà A.C. Thompson cũng không hề dùng đến, vì những điều tôi nói không hợp với mục đích cuốn phim của ông ta.
NV: Ông đã nói những điều gì về ông Hoàng Cơ Minh mà họ không dùng?
Nguyễn Xuân Nghĩa: Về con người ông Minh và điều ông nhấn mạnh “hết chiến tranh và quân đội rồi, không được nghĩ theo kiểu chiến tranh và vũ trang, mà phải nghĩ đến đấu tranh.” Tôi còn chia sẻ đoạn đối thoại khi gặp ông Minh lần đầu trong đời, và yêu cầu họ, nếu trích dẫn thì hãy trích đoạn này: “Tôi hỏi ông Minh vào năm 1984: Ông có tin rằng việc ông làm sẽ thành công không và năm năm nữa thì ông ở đâu, làm gì? Ông Minh trả lời: ‘Tôi không nghĩ là tôi sẽ thấy Việt Nam thoát khỏi chế độ Cộng Sản trong cuộc đời của tôi. Nhưng thà tôi chết như một tên thảo khấu trong rừng còn hơn sống kiếp người mất nước, tị nạn tha hương ở quê người. Và đây là câu đáp đã gây ‘nghiệp’ cho tôi: Thế thì không cần nói có 10,000 người trong chiến khu, mà chỉ có ba người, tôi cũng đi theo ông tới cùng."
NV: Trong lần phỏng vấn thứ ba, ông thảo luận gì với họ?
Nguyễn Xuân Nghĩa: Nói thêm cho rõ. Lần gặp thứ hai, ngày 11 Tháng Chín, họ đề nghị phỏng vấn tôi “incognito” hay “anonymous” - che mặt và đổi giọng nói - tôi cũng đồng ý và nói y như trước về ông Minh, ông Liễu, về Hoa Kỳ, trước mặt cả ba người! Sau đó một ngày, A.C. Thompson nói là cấp trên cho là không đạt yêu cầu (!) nên hoãn chuyến bay để ở lại phỏng vấn tôi lần ba, với đầy đủ hình ảnh, vào 13 Tháng Chín. Tôi cũng đồng ý và vẫn trả lời rõ ràng. Họ không xài được hai lần sau, chỉ phổ biến hình ảnh và lời nói của tôi trong lần phỏng vấn đầu tiên, khi thu hình trong nhà tôi ngay sau Tết Ất Mùi, vào cuối Tháng Giêng. Họ không hài lòng vì tôi không làm nhân chứng gian nên nhục mạ tôi!
NV: Khi nói câu “Đó là một chương đen tối trong cuộc đời tôi,” ý ông muốn nói gì?
Nguyễn Xuân Nghĩa: Câu tôi nói “đó là một chương đen tối trong cuộc đời tôi,” là nói về chuyện mất nước, đời sống tị nạn, tâm tư của mình trong thời gian đó, không đi làm việc mà gia nhập Mặt Trận và về những nỗ lực đấu tranh chống Tàu, chống Pháp của tổ tiên mà thất bại. Nhưng A.C. Thompson bẻ quặt đi, viết cái kiểu cho người đọc hiểu ngầm là tôi xấu hổ về thời gian hoạt động trong Mặt Trận.
NV: Ông rút tỉa được kinh nghiệm gì sau khi làm việc với nhóm làm phim “Terror in Little Saigon?”
Nguyễn Xuân Nghĩa: Sau khi nhìn kết quả của bài viết 72 trang và về cuộn phim, tôi kết luận A.C. Thompson không phải là một nhà báo có đạo đức, và có mục đích xấu với cả cộng đồng mình khi làm cuốn phim. Cuộc chiến Việt Nam ngày xưa đã là nạn nhân của truyền thông Mỹ, bây giờ cả cộng đồng người Việt vẫn còn là nạn nhân của truyền thông Mỹ.
NV: Xin cảm ơn ông.
0 nhận xét:
Đăng nhận xét