Ngoại giao kiểu Vladimir Putin

Liên bang Nga đã tặng Ucraina một món quà năm mới sớm. Kiev sau nhiều năm đàm phán không thành công, đột ngột nhận được sự đồng thuận giảm giá gas xuống 30%, hơn nữa, còn nhận được 15 tỷ đô la tiền mua trái phiếu chính phủ từ Quỹ phúc lợi Quốc gia Nga - NWF. Có một điều không hiểu- Nga nhận được điều gì từ việc này? các chuyên gia cho rằng, đây có thể là hành động đáp trả trong lĩnh vực kinh tế và chính trị của Nga, vì dụ như đòi hỏi Ucraina kiên quyết không hội nhập châu Âu, hoặc là chuyển giao quyền quản lý hệ thống vận chuyển gas sang châu Âu.

Trong cuộc cuộc họp Ủy ban liên chính phủ của hai nước, theo tuyên bố từ phía Nga, không thảo luận các vấn đề trọng đại quốc tế đã dẫn đến cuộc khủng hoảng và các cuộc biểu tình quy mô lớn ở Kiev, tổng thống V.Putin và Viktor Yanukovych hoàn toàn không bàn thảo vấn đề Ucraina gia nhập Liên minh Hải quan hoặc hội nhập châu Âu.
"Đây là một đề nghị rất hào phóng từ phía Nga. Hoàn toàn không rõ các điều kiện của đề xuất này ... sau này các chi tiết của thỏa thuận này sẽ rõ ràng hơn "- chuyên gia phân tích phát triển thị trường  tại Ngân hàng Standard Timothy Ash nói với " Praymuzh".
Quỹ phúc lợi quốc gia không chỉ riêng cho nước Nga.
Mặc dù Bộ tài chính và Bộ phát triển kinh tế tiếp cận quỹ phúc lợi quốc gia rất thận trọng, nhưng Ucraina sẽ được cung cấp nguồn tài chính tương đương với số tiền đầu tư vào cơ sở hạ tầng Nga. Năm 2013 và 2014 Nga sẽ mua trái phiếu châu Âu của Ucraina trên tổng trị giá 15 tỷ đô la, và chỉ riêng đến cuối tuần đã giải ngân mua 3 tỷ đô la.
Theo ý kiến của bộ trường Bộ phát triển kinh tế Alexei Ulyukayev, đầu tư không ảnh hưởng đến tài chính của các dự án Nga. Bộ trưởng bộ Tài chính Anton Siluanov tuyên bố về ý định duy trì ngân sách đầu tư từ Quý phúc lợi quốc gia, bao gồm cả trái phiếu châu Âu của Ucraina trong khuôn khổ kế hoạch của Tổng thống Nga Putin là khoảng 40%. Ông Siluanov cũng không loại trừ khả năng mua trái phiếu châu Âu Ucraina có thể lấy từ các nguồn khác mà không cần thiết dùng đến tiền của quỹ phúc lợi.
Các chuyên gia kinh tế thì có cái nhìn ảm đạm hơn về ý tưởng đầu tư ngân sách vào trái phiếu châu Âu của Ucraina. Giám đốc Viện phân tích chiến lược tài chính và thuế Igor Nikolayev phát biểu: “ dù sao thì Ucraina cũng sẽ hội nhập châu Âu, mọi nỗ lực lôi kéo Ucraina vào Liên minh hải quan chỉ là phí công vô ích. Giải quyết các bài toàn chính trị kiểu này sẽ vô cùng đắt đỏ và không thực tế.” Các chuyên gia cũng chỉ ra rằng nước Nga cần phải xem xét lại những điều kiện đối với đầu tư từ NWF, cho đến hiện nay vẫn chưa đưa vào văn bản với Ucraina. Buộc phải bỏ qua cả những giới hạn theo danh sách đầu tư tín dụng dài hạn. Theo tiêu chuẩn của NWF giới hạn này phải không dưới mức “AA-“ theo phân loại tín dụng của Fitch hoặc Standard & Poor’s. Ucraina hiện xếp loại tín dụng ở cấp B, dưới 12 cấp theo yêu cầu. Bộ Tài chính đang chuẩn bị một dự thảo nghị quyết cho chính phủ Nga đưa ra quyết định đặc biệt cho phép NWF đầu tư vào vào trái phiếu.
Tuy nhiên, giải pháp này là duy nhất tích cực đối với Ucraina để tránh khỏi vỡ nợ công ít nhất trong thời gian hai năm. “Tỷ giá trái phiếu châu Âu của Ucraina đã có phản ứng đối với quyết định của Nga. Trong thời gian hai năm tiếp theo Ucraina có thể trả lãi đúng hạn nhờ có sự tham gia của Nga trong trái phiếu châu Âu của chính phủ”. Sau tuyên bố đầu tư của Nga vào trái phiếu Ucraina, tỷ suất trái phiếu châu Âu của Ucraina có trả lại giảm nhẹ 1 điểm – bằng 8,9% mức giảm thấp nhất tính từ ngày 17.06. Các chuyên gia cho rằng với Nga, mức đầu tư mạo hiểm vào Ucraina không hẳn  là quá cao, chính phủ Nga có những chuyên gia tài chính rất giỏi. Quyết định đầu tư, họ đã hiểu rất rõ ràng những cam kết đi kèm với trái phiếu châu Âu”.
Ông Siluanov cho rằng, đầu tư sẽ có lợi cho tất cả. Thỏa thuận nhằm vào hướng Ucraina có những khó khăn về ngân sách và khả năng thanh khoản, quyết định của các lãnh đạo Nga đã chấm dứt điều này. Trước đây Ucraina không thể nào thỏa thuận được với IMF về một khoản vay tương đương.
Cung cấp gas với giá hạ.
Nga lần đầu tiên từ khi ký kết hợp đồng cung cấp gas năm 2009 đã có những bước ủng hộ Ucraina trong điều kiện nhất định. Tháng 4.2010 Kiev đã nhận được mức giảm giá 100 $ co một nghìn m3 gas với điều kiện cho phép kéo dài thời gian đóng quân của hạm đội biển Đen ở Crimea. Đợt giảm giá lần này chắc cũng không đơn giản.  Phó giám đốc của Quỹ an ninh năng lượng Alexei Grivach cho rằng, Ucraina nhận được sự giảm giá để đổi lấy một thỏa thuận tương lai về hệ thống ống dẫn khí cũng như sự tham gia vào Liên minh Hải quan. Phương án này đã được sử dụng với Armenia,  nước này nhận được gói giảm giá khí đốt, coi như là nợ. Nợ được xóa bằng cổ phiếu của công ty "Armrosgazprom" và phải ký một loạt các thỏa thuận với Nga. Tình hình của Armenia cũng tương tự, mùa xuân là chiến dịch bầu cử và chính phủ phải lựa chọn giải pháp này.

Giá khí đốt gắn liền với giá chế phẩm dầu mỏ và được tính với Ucraina theo quý. Trung bình 3 quý năm 2013 giá gas bán cho Kiev khoảng 404 $ cho một nghìn m3. Bắt đầu từ 01.01.2014, Nga giảm giá xuống còn 268,5 $ cho 1000 m3 khí. Theo tổng thống Nga, đây chỉ là quyết định tạm thời, tương lai cần có một mô hình phối hợp hoạt động lâu dài và hiệu quả, được bắt đầu từ những cuộc thảo luận hợp tác trên thực tế kinh doanh.
Nhưng vẫn chưa thể biết đến bao giờ mô hình hợp tác Nga – Ucraina mới hình thành. Phó Thủ tướng Ukraine Yuriy Boyko cho biết, thỏa thuận giữa "Naftogaz" và "Gazprom" có hiệu lực đến năm 2019. Có nghĩa là từ nay đến thời điểm đó Ucraina vẫn được hưởng chế độ giá ưu đãi.
Theo ông Ash ở Ngân hàng Standard Timothy, giảm giá cho phép Ucraina tiết kiệm mỗi năm khoảng 3 tỷ đô la. Vấn đề là liệu công ty " Naftogaz " có áp dụng nguyên tắc tạm nhập tái xuất hay không? Tức là tiếp tục xuất khẩu 42 tỷ m3 gas sang châu Âu để được hưởng lợi. Ông cũng cho rằng điều kiện giảm giá sẽ là sự từ chối của Ucraina không hội nhập châu Âu hoặc chuyển quyền quản lý đường ống dẫn khí gas cho Nga. Giá gas giảm đến 268,5 $ cũng là giá mà đại sứ Nga tại Kiev ông Mikhail Zurabov dự đoán khi thành lập tập đoàn liên doanh quản lý khí gas trên hệ thống đường ống Ucraina. Nếu như không có sự kiểm soát chung, Nga buộc phải xây dựng các đường ống dẫn khí đắt đỏ dưới đáy biển để vòng tránh láng giềng. Dự án Dòng chảy phía Nam cả trên bộ và dưới biển có giá khoảng 16 tỷ euro, đặt gấp rưỡi so với khoản đầu tư trái phiếu mà Ucraina thu được.
Một lần nữa, V.Putin lại có một nước đi tài chính – chính trị kiệt xuất sau cuộc đấu trí trên bàn cờ Syria. Sự áp đảo của châu Âu đối với Nga trên chính trường Ucraina đã nhanh chóng bị quyết định của Kremlin vô hiệu hóa, ít nhất là 2 năm, nhiều hơn nữa là đến 2019, cả châu Âu và Ucraina phụ thuộc hoàn toàn vào chính sách đối ngoại của nước Nga. Không còn là chuyện Ucraina sát nhập châu Âu nữa, mà một liên minh Á Âu đang dần thành hiệu lực. Đến năm 2019, nền công nghiệp đình trệ của châu Âu có được nguồn năng lượng giá rẻ, Ucraina củng cố được hạ tầng công nghiệp và trả lãi nợ công, đó là nguồn lợi nhuận khổng lồ cho Nga. Tất cả phụ thuộc hoàn toàn khoản nợ trái phiếu châu Âu vào dòng khí gas chạy qua Ucraina. Đó là đối ngoại chính trị mang tên Vladimir Putin.

 Trịnh Thái Bằng

Posted in: Chính Trị