Nền tảng triết lý của Mohandas Gandhi

Rất nhiều lời dạy và mẩu chuyện về cuộc đời của Gandhi có thể ứng dụng và đem lại cho ta ý nghĩa cũng như sức mạnh trong cuộc sống.

Gandhi, được nhân dân Ấn Độ tôn sùng là thánh nhân, nhà cải cách chính trị và tôn giáo, đã đi vào lịch sử nhân loại bằng phong trào đấu tranh bất bạo động chống lại chính phủ Anh đối với thuộc địa Nam Phi và vai trò lãnh tụ của người trong cuộc đấu tranh đòi độc lập cho Ấn Độ.

Ba triết lý nền tảng của người là bất bạo động (còn được hiều là tính bất hại), đạo hay chân lý, và sức mạnh của lòng thương yêu, sức mạnh của tâm linh. Sức mạnh được sinh ra bởi Chân lý và Tình yêu thương hoặc Bất bạo động.

Rất nhiều lời dạy và mẩu chuyện về cuộc đời của Gandhi có thể ứng dụng và đem lại cho ta ý nghĩa cũng như sức mạnh trong cuộc sống. Sau đây xin giới thiệu với các bạn tám bài học cơ bản rút ra từ lời dạy của Gandhi. Thực hành những điều này có thể giúp ta cảm thấy tâm bình, ý vững, và trí sáng, giúp đạt được an bình nội tâm và hạnh phúc.

1. Phạm sai lầm:

“Tự do chẳng có giá trị gì nếu không bao gồm quyền tự do có thể phạm sai lầm.”
“Freedom is not worth having if it does not include the freedom to make mistakes.” – Gandhi

Trong cuộc sống gia đình, ngoài xã hội, hay ở nơi làm việc, chúng ta luôn có thể phạm sai lầm. Chẳng phải ngạn ngữ vẫn dạy ta rằng: “Nhân vô thập toàn”, và “Sai lầm là thuộc tính của con người” ? Trong lịch sử, có vĩ nhân nào đạt đến thành tựu lớn mà không phạm sai lầm và chưa từng thất bại? Chúng ta không nên băn khoăn lo sợ về việc phạm sai lầm, kẻo lại tạo thêm cho ta lắm phiền muộn và stress, thay vì tĩnh tâm và nhìn lại mình, nhận ra sai trái, và tìm hiểu nguyên nhân. Vấn đề đặt ra là chúng ta có biết rút kinh nghiệm từ những sai lầm đã qua không? Những bài học nào ta học được từ các sai lầm ấy có giúp ta sửa mình, tránh vết xe đổ, cải thiện, và làm tốt hơn.

2. Hiểu biết:

“ Ghét tội lỗi, nhưng yêu người phạm lỗi”
. “Hate the sin, love the sinner.” – Gandhi

Một trong những bài học quan trọng nhất của Gandhi là sự hiểu biết và lòng khoan dung. Trong cuộc đời của chúng ta, từ tuổi 16, 17 đến khi trưởng thành và có tuổi, ở học đường, nơi làm việc hay trong giao tiếp xã hội, ta gặp gỡ và tiếp xúc với rất nhiều người, trong đó có người ta không hợp tính, và thực sự không thích họ. Ta hay họ có thể phạm lỗi và bất đồng- là chuyện thường tình, rồi từ đó có thể tranh cãi.

Gandhi khuyên chúng ta hãy nhìn vào lầm lỗi chứ đừng nhìn vào con người phạm lỗi. Hãy tìm hiểu xem nguyên nhân và động cơ của sai lầm, biết nhận ra sự yếu đuối nơi người và ở mình, để rồi tha thứ với lòng khoan dung như đối với anh em, với chính mình. Như thế là phát triển tình yêu thương thay vì ghét bỏ và thù địch. Nhớ rằng người nào la mắng, sân hận với mình cũng rất bất hạnh và đau khổ, chỉ vì vô minh, thiếu hiểu biết khiến người ấy phải la hét.

3. Tự phụ và kiêu ngạo:

“ Thực thiếu khôn ngoan khi quá chắc chắn về sự thông thái của bản thân. Tốt hơn hãy nhớ rằng người mạnh mẽ nhất có thể yếu đuối, và người khôn ngoan nhất vẫn có thể sai lầm”
“It is unwise to be too sure of one’s own wisdom. It is healthy to be reminded that the strongest might weaken and the wisest might err.” – Gandhi

Không ai thích người tự phụ bên mình. Nếu phải giao tiếp hay làm việc suốt ngày với người tự phụ có thể khiến ta phiền lòng. Tưởng tượng xem trong một nhóm làm việc cùng nhau trong một dự án hay kế hoạch, người kiêu ngạo có tôn trọng ý kiến người khác chăng, hay chỉ áp đặt ý kiến của mình và đặt cái tôi của mình lên trước. Nếu bạn thấy khó chịu trong những trường hợp như thế, bạn càng phải thực hành tính khiêm nhường. Bạn sẽ hạnh phúc hơn nhiều ở cơ quan nếu bạn có một nhân cách khiêm tốn và biết thông cảm cho điểm yếu của người khác. Bạn sẽ được nhiều người yêu mến, được lắng nghe, và bạn sẽ có cơ hội học hỏi để biết về mình nhiều hơn.

4. Tha Thứ:

“ Người yếu đuối không bao giờ biết tha thứ. Tha thứ là thuộc tính của người mạnh mẽ.”
“The weak can never forgive. Forgiveness is the attribute of the strong.” – Gandhi

Các bất đồng dễ sinh ra tranh chấp và cãi vã, trong gia đình hay tại cơ quan với đồng nghiệp. Mọi việc sẽ căng thẳng và va chạm có thể khiến bạn và người đều bị tổn thương. Trong tình huống ấy, Gandhi dạy chúng ta phải bình tĩnh. Thay vì dùng vũ lực, hãy dùng tình thương yêu và sự tha thứ. Người biết tha thứ mới là người mạnh mẽ và chiến thắng bằng cách cư xử ôn hòa ( bất hại, bất bạo động). Phải tránh tình huống cả hai đều nóng giận, và nếu người kia sắp bùng nổ, xin đừng châm ngòi nổ của mình. Hãy im lặng tránh đi, đợi đến khi sự việc qua đi và không khí dịu êm hơn, tìm lời giải thích và một tiếng nói chung. Tha thứ sẽ khiến ta cảm thấy bình an và có thể đánh thức tính bất hại trong tâm (heart) và thức (mind) của người kia.

5. Hãy là người dẫn đường của chính mình:

“Bạn phải thay đổi theo cách mà bạn muốn thế giới thay đổi .”
“You must be the change you want to see in the world.” – Gandhi

Có lẽ câu danh ngôn này là một trong nhưng câu nổi tiếng nhất của Gandhi. Chính câu nói này đã khơi nguồn cãm hứng và sức mạnh cho hàng triệu người trên thế giới làm nên những điều quan trọng và lớn lao cho cuộc đời họ, bằng cách thúc đẩy họ tự thay đổi. Trong gia đình bạn hãy là người thay đổi như bạn muốn đối với nhưng người thân yêu của bạn; chẳng hạn: siêng năng, trung thưc, biết yêu thương, có trách nhiệm.

Tương tự, bạn cũng hành xử như thế ở cơ quan. Hãy thể hiện và cho đi con người tốt nhất của bạn trong công việc và các mối quan hệ toàn tâm toàn ý. Nếu bạn không thích ngồi tán chuyện thiên hạ, đừng tham gia vào hội nói sau lưng. Nếu chán ngán cái cảnh thấy người ta bè phái, thì bạn lên tiếng rằng mình không gia nhập. Nếu không tán thành tình trạng vô trách nhiệm, làm việc qua loa, bạn hãy làm việc thực tích cực với trách nhiệm cao nhất. Chớ đợi người khác thay đổi. Hãy bắt đầu từ chính bạn cho những thay đổi bạn muốn xảy ra.

6. Thù hận:

“Mắt đổi mắt chỉ làm cho thế giới mù lòa “
“An eye for an eye makes the whole world blind.” – Gandhi

Đừng hành xử theo kiểu giang hồ :“ Ăn miếng trả miếng”. Đừng tim kiếm sự trả thù nếu có ai đó bất mãn với ta, hay vô tình có lỗi với ta. Hoặc nếu người bạn cùng phòng được đề bạt sớm hơn mình, chớ ghen tị. Người ấy chẳng có lỗi gì cả. Chính chúng ta với sự đố kỵ, cố chấp, hẹp hòi, mới chịu trách nhiệm với những suy nghĩ độc hại của việc trả thù hay trả đũa. Luôn cố gắng đẩy những hạt giống tiêu cực như ghen tị, cố chấp, thù hằn,… xuống dưới tàng thức.

Những ý nghĩ này vô cùng tai hại làm cho người nuôi chúng nặng nề, đầy thù hận, vô minh và có thể hành động nông nổi, mù quáng, gây đau khổ tổn thương cho người khác. Xét cho cùng, mọi việc đều có thể giải quyết một cách êm đẹp bằng sự thông cảm trong hòa bình.

7. Chân thực:

“Một lời phủ định “Không” thốt ra từ sự xác quyết sâu sắc nhất tốt hơn là một lời nói “Có” chỉ để làm vừa lòng, hay còn tệ hơn, để tránh rắc rối.”
“A ‘No’ uttered from the deepest conviction is better than a ‘Yes’ merely uttered to please, or worse, to avoid trouble.” – Gandhi.

Đôi khi ta có khuynh hướng nói những lời chỉ để làm vui lòng người. Có đôi trường hợp ta cho là một lời nói dối vô hại tốt hơn là nói thực vì nó giúp chúng ta tránh được một tình huống khó chịu. Nhưng sự thực Gandhi dạy chúng ta không nên nói dối mà hãy luôn trung thực. Thường thì 9/ 10 trường hợp những lời nói dối vô hại ấy sẽ có tác dụng ngược khi chúng ta không trung thực với người khác hay với chính mình.

8. An bình nội tâm:

“ Mỗi người phải tìm được sự an bình nội tại của mình. Và sự an bình thực sự không thể bị tác động bởi hoàn cảnh ngoại tại”
“Each one has to find his peace from within. And peace to be real must be unaffected by outside circumstances.” – Gandhi

Chúng ta phải hiểu rằng hạnh phúc thực sự đến từ việc làm chủ những ý nghĩ và trí óc của mình (thức). Điều gì đang diễn ra quanh bạn không quan trọng; nếu bạn làm chủ được thần thức của mình, bạn sẽ không bị ảnh hưởng. Nếu bạn không làm chủ tư duy của mình, bạn sẽ dễ bị chao đảo, cuốn trôi theo cơn lốc của những thay đổi trong dòng chảy cuộc đời, hay ở cơ quan. Thậm chí một chút phiền hà nho nhỏ cũng có thể phá hỏng cả một ngày của bạn.Vì thế hãy cố gắng để đạt được sự an bình nội tâm.

Khi bạn cố gắng thực hiện 8 lời dạy của Gandhi cũng chính là bạn đang nuôi dưỡng và đưa những hạt giống tích cực: cảm thông, khoan dung, tha thứ, khiêm nhường, nhẫn nhịn, yêu thương, v.v … ra khỏi tàng thức đồng thời làm tăng trưởng chúng, những nhân tố tích cực của hạnh phúc.

HUỲNH HUỆ (DOTCHUOINON.COM)

__________________________________

Posted in: Triết Học