Các nhà kinh tế học đã thay đổi lịch sử của chúng ta như thế nào

Có một câu chuyện hài hước về các nhà kinh tế học như thế này: có ba nhà kinh tế học đi săn vịt, người thứ nhất bắn từ phía trước con vịt, cách nó 20 mét, người thứ hai bắn từ phía sau con vịt, cách nó 20 mét, còn người thứ ba thì nói rằng "Tuyệt thật, thế là chúng  ta đã có vịt để ăn".

Giờ thì hãy gác chuyện hài này sang một bên, và thừa nhận một thực tế rằng có rất nhiều nhà kinh tế học đã làm được những điều không ai tin nổi, cũng có một số người đã có những đóng góp to lớn cho lịch sử ngành tài chính cũng như mang lại những giá trị lớn lao cho xã hội. Trong bài viết này xin được giới thiệu đôi nét về 5 nhà kinh tế học vĩ đại, và những cống hiến to lớn của họ cho lịch sử.

1. Adam Smith (1723-1790)

Ông là một nhà triết học và là một nhà kinh tế chính trị học người Scotlen. Ông nổi tiếng bởi cuốn sách "Nguồn gốc của cải của các quốc gia" - The wealth of nation (1776) đây là một trong những tác phẩm ra đời sớm nhất và nổi tiếng nhất về thương mại và công nghiệp, được công nhận là có đóng góp to lớn cho các nguyên lý kinh tế học hiện đại.

Adam Smith kịch liệt phản đối chủ nghĩa trọng thương và ủng hộ cho tự do thương mại, và chính điều này là một thách thức đối với những hàng rào thuế quan bảo hộ đương thời. Adam Smith đôi khi còn được coi là cha đẻ của thương mại hiện đại trong nền kinh tế toàn cầu. Hãy thử tưởng tượng xem cuộc sống này sẽ tẻ nhạt và nhịp sống này sẽ chậm rãi biết bao nhiêu nếu hoạt động ngoại thương bị ngăn cấm. Vào giai đoạn cuối đời, phần lớn các bản thảo của Smith đã bị hủy, chỉ còn lại một số tác phẩm, vì thế chúng ta đã không có cơ hội để chạm đến các tác phẩm cuối cùng của ông. 

2. David Ricardo (1772 to 1823)

Những đóng góp của Ricardo cho lịch sử kinh tế học có lẽ mang tính thực tiễn nhiều hơn Smith. Ngay từ năm 14 tuổi, Ricardo đã theo cha lên làm việc trên sàn chứng khoán London (London Stock Exchange), và nhanh chóng trở thành một bậc thầy trong đầu cơ chứng khoán và bất động sản.

Ông là người con thứ 3  trong một gia đình Bồ Đào Nha gốc Do Thái có 17 người con. Có lẽ chính gia đình ông là nguồn động lực rất mạnh mẽ thúc đẩy ông trên con đường sự nghiệp. Sau khi đọc cuốn sách của Adam Smith có tựa đề "Nguồn gốc của cải của các quốc gia" vào năm 1799, Ricardo ngay lập tức cảm thấy yêu thích kinh tế học, mặc dù đến tận 10 năm sau đó bài báo đầu tiên về kinh tế của ông mới được đăng tải. Ricardo được cả thế giới biết tới bởi quan điểm cho rằng các quốc gia trên thế giới nên tiến hành chuyên môn hóa để đạt được lợi ích lớn hơn. Ông cũng đồng thời đưa ra những lập luận phản đối chủ nghĩa bảo hộ, tuy nhiên những quan điểm giá trị nhất của Ricardo là về các khoản thuế, thuê nhà đất, lương bổng và lợi nhuận bằng cách chỉ ra rằng các chủ đất đã cướp không của cải của người lao động, và tô thuế thì nói chung chẳng ích gì cho xã hội.

Năm 1819 Ricardo trở thành thành viên của nghị viện Anh, đại biểu cho một thành phố của Ireland. Một thiệt thòi đối với Ricardo cũng như cả thế giới đó là ông đã sống một cuộc đời quá ngắn ngủi. Tác phẩm vĩ đại của ông mang tên "Bàn luận về ảnh hưởng của giá cả thấp tới lợi nhuận chứng khóan" (Essay on the Influence of a Low Price of Corn on the Profits of Stock - 1815) là tiếng nói đấu tranh yêu cầu chính phủ Anh bãi bỏ các điều luật hạn chế sự phát triển và thịnh vượng của quốc gia.

3. Alfred Marshall (1842 to 1924)
Marshall sinh tại London, và mặc dù ước muốn ban đầu của ông là trở thành một thầy tu, nhưng những thành công của ông tại trường đại học Cambridge đã đưa ông đến với con đường nghiên cứu và học thuật. Marshall có thể là một trong những nhà kinh tế ít được biết tới nhất trong số các nhà kinh tế học vĩ đại bởi ông không phải là tác giả của bất cứ một lý thuyết kinh tế kinh điển nào, tuy nhiên ông rất đáng được vinh danh bởi những nỗ lực nhằm áp dụng phương pháp toán học vào kinh tế, biến kinh tế học thành một môn khoa học thực sự chứ không chỉ mang tính triết học đơn thuần.

Mặc dù chú trọng vào toán học, Marshall vẫn cố gắng để đưa các tác phẩm của mình tới được với những người bình thường. Cuốn sách có tựa đề "Economics of Industry" xuất bản năm 1879 sau đó đã được giảng dạy nhiều tại các trường đại học của Anh và trở thành một trong các môn học chính thống. Sau đó Marshall đã  phải mất gần 10 năm để hoàn tất tác phẩm "Nguyên lý kinh tế học" - 1890 và được công nhận là một trong những tác phẩm quan trọng nhất của ông, trong đó những mô hình đường cung, đường cầu, chi phí biên, lợi nhuận biên....đã được tập hợp và biểu diễn một cách hệ thống và logic, làm nền tảng cho các mô hình kinh tế sau này.

4. John Maynard Keynes (1883 to 1946)Mọi người đôi khi gọi ông là gã khổng lồ không chỉ bởi thân hình cao lớn của ông mà còn bởi những đóng góp lớn lao của ông cho lịch sử kinh tế tài chính. Keynes đã nhận chức vụ giảng viên tại trường đại học Cambridge mà vị trí này lại được chính Alfred Marshall tài trợ. Ông còn được biết tới vì đã ủng hộ chính phủ can thiệp vào chính sách tiền tệ để giảm thiểu những tác động tiêu cực của suy thoái, khủng hoảng cũng như bùng nổ kinh tế. Trong suốt cuộc chiến tranh thế giới thứ I, ông làm việc dưới sự bảo trợ của quân đội anh và quân đồng minh, sau đó là đại diện tại hiệp ước hòa bình ký kết tại Versailles.

Keynes đã gần như bị trắng tay sau cuộc đại khủng hoảng năm 1929, nhưng sau đó ông lại tìm được cơ may cho chính mình. Năm 1936 ông cho xuất bản cuốn sách "General Theory of Employment, Interest and Money" (Lý thuyết chung về lao động, lãi suất và tiền tệ) như là một lời đáp trả đối với cuộc đại suy thoái, khuyến khích chính phủ chi tiêu nhiều hơn nữa để thúc đẩy tiêu dùng và đầu tư. Đây cũng được coi là bước khởi đầu của lý thuyết kinh tế vĩ mô hiện đại.

5. Milton Friedman (1912 - 2006)
Milton Friedman là người con thứ 4 trong gia đình Do Thái nhập cư từ Austria-Hungary. Sau khi lấy được bằng cử nhân nghệ thuật tại Rutgers và bằng thạc sĩ tại đại học Chicago, ông làm việc cho  New Deal - một loạt các dự án do tổng thống Franklin D. Roosevelt đề ra để tăng cường niềm tin của dân chúng đối với sự hồi phục kinh tế sau cuộc đại suy thoái. Mặc dù thu được nhiều lợi ích từ New Deal song Friedman lại phản đối lại các chương trình cũng như biện pháp kiểm soát giá cả của nhà nước.

Milton Friedman ủng hộ việc giảm thiểu vai trò của nhà nước trong một thị trường tự do, tạo ra sự thông thoáng trong môi trường chính trị và xã hội. Ý tưởng này đã được thể hiện rõ thông qua cuốn sách "Capitalism and Freedom"  (Chủ nghĩa tư bản và tự do) xuất bản năm 1962. Có lẽ điều làm cho người ta nhớ đến ông nhiều nhất đó là những nỗ lực của ông trong việc thúc đẩy việc hình thành một thị trường tự do và thị trường tiền tệ hiện đại. Năm 1976 Friedman đoạt giải Nobel về khoa học kinh tế, năm 1988 ông có bài phát biểu trước các sinh viên và học giả Trung Quốc tại San Francisco và đây được coi là một phần trong quá trình cải cách kinh tế của Trung Quốc.

Milton Friedman đã đóng ba vai trò trong đời sống tri thức thế kỷ 20. Một Friedman nhà kinh tế của các nhà kinh tế, người đã viết những phân tích mang tính kỹ thuật và ít nhiều không mang tính chính trị về hành vi của người tiêu dùng và lạm phát. Một Friedman người rao bán chính sách, người đã tham gia vận động cho chính sách trọng tiền trong nhiều thập kỷ - cuối cùng cũng chứng kiến Cục dự trữ Liên bang và Ngân hàng Trung ương Anh đã làm theo học thuyết của ông vào cuối thập niên 70, rồi từ bỏ một vài năm sau đó vì nó không thể vận hành trơn tru. Cuối cùng, là một Friedman nhà tư tưởng, người truyền bá vĩ đại học thuyết về thị trường tự do.

Tất cả những nhà kinh tế học trên đây đã có những ảnh hưởng vô cùng sâu sắc đối với thế giới nhưng chỉ có thời gian mới có thể cho chúng ta biết họ đã ảnh hưởng tới những nhà kinh tế học đương đại như thế nào, ảnh hưởng và góp phần hình thành nên thế giới của chúng ta ra sao. Có rất nhiều các nhà kinh tế học đang từng ngày từng giờ làm việc cật lực để đưa ra những ý tưởng, những nguyên lý kinh tế mà họ thấy sẽ có ích cho xã hội. Có những người đã được vinh danh và tên tuổi cũng như công trình của họ còn mãi, có những người tên tuổi bị lãng quên dần theo thời gian. Tuy nhiên, những nỗ lực nhằm tạo ra một xã hội tốt đẹp cho tất cả mọi người thì bao giờ cũng sống mãi.

Posted in: Kinh Tế