Chiếc bánh trung thu xưa được bắt đầu như thế nào?

Ông Phạm Văn Quang (sinh năm 1955) là một trong những người thợ cuối cùng tại phố cổ còn giữ được nghề và quyết sống chết với nghề làm khuôn bánh Trung thu.

Những năm 60 của thế kỷ trước, khi còn đỉnh cao của nghề tiện, phố Hàng Quạt lúc nào cũng vang dồn tiếng đục, tiếng đẽo. Những người thợ làm quanh năm không hết việc.Tuy nhiên, công nghệ ngày càng phát triển, máy móc thay thế dần sức người. Những người thợ sản xuất khuôn bánh theo lối thủ công xưa cũng dần mai một. Có người thì bỏ nghề, người chuyển sang nghề khắc con dấu, làm nghề mộc đóng bàn, ghế, giường, tủ…

Ông Phạm Văn Quang (Sn 1955)là một trong những người thợ cuối cùng tại phố cổ còn giữ được nghề và quyết sống chết với nghề, rất nhiều cửa hàng làm bánh nổi tiếng từng mua khuôn bánh ở đây.Cửa hàng của ông Quang nằm tại số 59 Hàng Quạt rộng chừng 10m2, nằm nép mình trên một góc phố Hàng Quạt. Phía trước cửa hàng treo tấm biển hiệu đơn sơ với dòng chữ Khuôn: bánh, xôi, oản. Bên trong, trên tường treo đầy những chiếc khuôn gỗ làm bánh Trung thu hình cá chép, hoa sen, hoa hồng…

Ông Quang chia sẻ:”Chiếc bánh trung thu bắt đầu từ khuôn bánh. Để làm ra chiếc khuôn bánh không hề đơn giản. Gỗ để làm khuôn phải là gỗ thị hoặc xà cừ. Sau khi dùng máy tiện thành khuôn, người thợ sẽ sử dụng đục để tạo hình sản phẩm. Nếu đục sâu quá hoặc nông quá, khối lượng bánh sẽ bị thay đổi. Vì vậy, nếu không phải thợ lành nghề, công việc này khó có thể thực hiện được”.

Trên tấm phản kê ở góc nhà, người đàn ông tuổi lục tuần vẫn đang cặm cụi đục, đẽo, hoàn thiện nốt chiếc khuôn bánh nước hình hoa sen.

“Sắp đến Trung thu nên nhu cầu mua khuôn làm bánh của người dân cũng tăng lên.Bí quyết để tạo ra những chiếc khuôn vừa vặn, đúng trọng lượng ngoài việc người làm khuôn phải là thợ mộc lành nghề thì trước tiên họ phải trở thành thợ làm bánh”, ông Quang cho biết.

Ngôi nhà số 59 Hàng Quạt (Hoàn Kiếm) là nơi duy nhất tại phố cổ Hà Nội còn kinh doanh khuôn bánh trung thu truyền thống.

Các loại khuôn bánh truyền thống như cá chép, hoa cúc, chữ thọ lồng được chủ nhân treo la liệt từ cửa ra vào.

Hiện trong cửa hàng của ông Quang có hàng trăm chiếc khuôn từ khuôn bánh nướng, bánh dẻo, khuôn xôi, khuôn oản với đủ loại kích cỡ khác nhau.

Khuôn bánh được xếp la liệt trên sàn nhà.

Khuôn bánh trung thu truyền thống được xếp thành chồng cao như giá sách.

Gỗ thường dùng để làm khuôn bánh là gỗ thị già và gỗ xà cừ vì 2 loại gỗ này có độ bền, mịn, dễ gia công.

Dụng cụ làm khuôn bánh thủ công của ông Quang cũng rất đơn giản, chỉ gồm bút chì, bút dạ, lưỡi bào, lưỡi đục.

“Để làm ra được một chiếc khuôn bánh cần từ 1 – 3 tiếng đồng hồ, tùy vào độ phức tạp của từng loại khuôn. Phần cán cầm phải dùng máy tiện tròn để người thợ làm bánh dễ dàng sử dụng”, ông Quang nói.

 “Mỗi chiếc khuôn bánh đòi hỏi sự tỉ mẩn từng chút của người thợ. Nếu đục hơi sâu hoặc hơi nông một chút, hoa văn sẽ bị thay đổi và trọng lượng bánh cũng thay đổi theo. Vì vậy, khuôn đẹp hay xấu phụ thuộc rất nhiều vào người thợ”, ông Quang cho biết thêm.

Bên cạnh những mẫu khuôn truyền thống, ông Quang không ngừng tạo ra mẫu mới như khuôn bánh hình mèo trong truyện tranh, Trư Bát Giới… để thu hút khách hàng.

Khuôn bánh hình trái tim với chữ hỉ dành riêng cho những dịp khách có lễ cưới hỏi.

Khuôn bánh hình cá chép có nhiều kích thước khác nhau. Đây cũng là mặt hàng được nhiều người lựa chọn để lưu giữ hương vị truyền thống trong dịp Tết Trung thu.

Mỗi chiếc khuôn có giá dao động từ 150 – 250.000 đồng.

Khuôn bánh có hình rồng rất cầu kỳ ông Quang đã phải làm trong 2 ngày được bán với giá 350.000 đồng.

 Con dấu đủ mọi hình dáng, mẫu mã cũng được bày bán cho khách hàng có nhu cầu.

Dịp Rằm tháng 8, cửa hàng ông thu hút rất nhiều bà nội trợ tìm đến mua khuôn về làm bánh. Khách hàng có thể tùy ý lựa chọn các sản phẩm.

Theo Lê Bảo / Trí Thức Trẻ – Afamily.vn

Posted in: Van Hoá