01/10/1949: Mao tuyên bố thành lập nước CHND Trung Hoa

Nguồn: “Mao Zedong proclaims People’s Republic of China,” History.com (truy cập ngày 30/9/2015).
Biên dịch & Hiệu đính: Nguyễn Huy Hoàng
Ngày mùng 1 tháng 10 năm 1949, nhà cách mạng cộng sản Mao Trạch Đông chính thức tuyên bố thành lập nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa và tự phong mình là nguyên thủ quốc gia; Chu Ân Lai được chỉ định giữ chức vụ thủ tướng. Tuyên bố độc lập này là cao trào của những năm nội chiến giữa các lực lượng cộng sản của Mao Trạch Đông và lãnh đạo Quốc Dân Đảng Tưởng Giới Thạch, người được hỗ trợ tiền bạc và vũ khí từ chính phủ Hoa Kỳ. Việc Trung Quốc, đất nước lớn nhất ở châu Á, rơi vào tay cộng sản là một đòn đau đối với Hoa Kỳ, vốn vẫn đang choáng váng trước vụ thử hạt nhân của Liên Xô một tháng trước đó.[1]
Trước khi diễn ra sự kiện này, các quan chức trong Bộ Ngoại giao của chính quyền Tổng thống Harry S. Truman đã cố gắng chuẩn bị cho công chúng Mỹ trước điều tồi tệ nhất khi họ công bố một bản “sách trắng” vào tháng 8 năm 1949. Bản báo cáo cho rằng chế độ của Tưởng Giới Thạch đã quá mục nát, thiếu hiệu quả, và không được lòng dân đến nỗi Hoa Kỳ có viện trợ nhiều đến đâu cũng không thể cứu vãn được nữa.
Tuy nhiên, chiến thắng của chủ nghĩa cộng sản ở Trung Quốc đã làm dấy lên một làn sóng chỉ trích từ phía Đảng Cộng hòa, cáo buộc rằng chính quyền Truman đã đánh mất Trung Quốc vì cách xử lý tình hình sai lầm trầm trọng. Các đảng viên Cộng hòa khác, đáng chú ý nhất là Thượng nghị sĩ Joseph McCarthy, thậm chí còn đi xa hơn khi cho rằng Bộ Ngoại giao đã trở nên “mềm yếu” trước chủ nghĩa cộng sản. McCarthy thậm chí còn cho rằng đã có cảm tình viên thân cộng sản nằm trong bộ này.
Hoa Kỳ đã từ chối công nhận chính phủ cộng sản mới ở Trung Quốc. Sự bùng nổ của Chiến tranh Triều Tiên năm 1950, nơi các lực lượng Trung Quốc cộng sản và Hoa Kỳ đụng độ, đã làm quan hệ giữa hai quốc gia thêm xa cách. Trong những năm sau đó, sự hỗ trợ liên tục của Hoa Kỳ dành cho chính phủ Trung Hoa Dân Quốc của Tưởng Giới Thạch trên đảo Đài Loan và việc Mỹ từ chối cho Trung Quốc gia nhập Liên Hợp Quốc đã khiến quan hệ ngoại giao giữa hai nước trở nên bất khả. Tổng thống Richard Nixon đã phá vỡ sự bế tắc Mỹ-Trung bằng chuyến thăm lịch sử của ông tới Trung Quốc trong tháng 2 năm 1972. Hoa Kỳ sau đó đã chính thức công nhận Trung Quốc về mặt ngoại giao vào năm 1979.
——————-
[1] Ngày 29 tháng 8 năm 1949, Liên Xô thử thành công quả bom nguyên tử đầu tiên của nước này. Đây là cú sốc lớn cho Hoa Kỳ do nước này dự đoán Liên Xô sẽ không thể nào sở hữu vũ khí hạt nhân nhanh đến như vậy. Tổng thống Truman đã phản ứng bằng cách lập tức kêu gọi Hoa Kỳ tập trung xây dựng kho vũ khí thông thường và hạt nhân của họ để ngăn chặn ảnh hưởng của Liên Xô lan rộng trên toàn cầu – ND.
Hình: tranh minh họa Mao Trạch Đông trong lễ tuyên bố thành lập nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa trên Quảng trường Thiên An Môn ngày 1 tháng 10, 1949 của Đổng Hy Văn (Dong Xiwen) vẽ năm 1951. Nguồn: Trung Quốc cách mạng lịch sử họa tuyển.

Posted in: Chính Trị