Quản trị rủi ro: Cần quyết tâm từ người đứng đầu

 

(ĐTCK) Bê bối tại DN, đặc biệt là khối CTCK đang xảy ra ngày càng nhiều, khiến quản trị rủi ro trở thành vấn đề được các DN quan tâm nhiều hơn trong thời gian gần đây.

 

ĐTCK đã trao đổi với ông Phan Đằng Chương, Phó tổng giám đốc phụ trách Bộ phận Tư vấn DN Công ty TNHH Ernst & Young Việt Nam về vấn đề này.
Từ năm 2008 đến nay, tình hình kinh tế trong nước và thế giới khó khăn hơn trước rất nhiều, không ít DN thua lỗ, nợ nần, thậm chí lãnh đạo DN vướng vào vòng lao lý. Ở những DN này, có phải vấn đề quản trị rủi ro đã không được thực hiện tốt?
Quản trị là kiểm tra, giám sát, kiểm soát, có quy định chế tài, có thưởng, có phạt. Muốn có một khung kiểm tra giám sát cho đúng thì trước tiên phải biết rủi ro nằm ở đâu, vì đầu tư dàn trải vào bộ máy kiểm soát ở tất cả các khâu thì không những không hiệu quả về chi phí, mà còn không phù hợp với chiến lược DN xây dựng. DN cần có chiến lược kiểm soát rủi ro, xác định xem DN chịu được rủi ro đến đâu, đâu là rủi ro trọng yếu. Hệ thống kiểm soát có phục vụ cho mục đích kiểm soát rủi ro chiến lược hay không. Quan trọng nhất là HĐQT có theo dõi thường xuyên và đánh giá đúng các vấn đề về quản trị rủi ro, quản trị DN của mình hay không.
Hệ thống quản trị rủi ro là một công cụ, nếu công cụ không được sử dụng đúng thì không có tác dụng. Đối chiếu nguyên tắc này vào một số trường hợp sai phạm của DN mà báo chí nêu gần đây thì có thể nói, vấn đề quản trị rủi ro đã chưa được quan tâm thực hiện đầy đủ.


Ông có nhận thấy các DN Việt Nam đang quan tâm nhiều hơn đến quản trị rủi ro sau những bài học thất bại của chính mình hoặc của những DN bạn?
Gần đây, người ta bàn luận nhiều về quản trị rủi ro. Một số vùng rủi ro đặc thù được quan tâm nhiều hơn các rủi ro khác, đó là rủi ro về chiến lược. Trong bối cảnh khủng hoảng, người ta suy nghĩ lại về bài toán chiến lược và phát triển của DN, định vị lại mình ra sao. Ví dụ, đối với các khách hàng mà chúng tôi tư vấn trong lĩnh vực xây dựng, thì định hướng phân khúc thị trường là sống còn, vì DN không thể chỉ dựa vào phân khúc xây nhà dân dụng trong bối cảnh thị trường khó khăn hiện nay. Nhưng năng lực cốt lõi có đủ để DN này hướng ra các lĩnh vực xây dựng mới hay không? Các xu hướng về mua bán, sáp nhập DN thường được áp dụng để trả lời cho câu hỏi trên, nhằm bù đắp thiếu sót và mở rộng khả năng kinh doanh của DN. Đây là mối đe dọa, đồng thời cũng là cơ hội chiến lược lớn. Quản trị rủi ro vì thế không thể tách rời với một tầm nhìn và chiến lược dài hạn. Hiện tại, chiến lược được đặt lên vị trí hàng đầu.
Một rủi ro cũng đang rất nóng bỏng trên thị trường là rủi ro về tuân thủ. Đây là vấn đề của mọi thị trường. Một đơn vị chế biến xuất nhập khẩu thì rủi ro đến từ quy định của các thị trường nhập khẩu. Tại Việt Nam, đó là tiến trình đi đến khung tuân thủ quy định của WTO. Hay khi thị trường khó khăn, các nước có xu hướng siết lại hàng rào phi thuế cũng là một rủi ro tuân thủ.
Hiện nay, các DN thường hay nhắc đến các rủi ro trọng yếu là rủi ro chiến lược và rủi ro tuân thủ. Làm sao để quản trị rủi ro này? HĐQT phải thực sự xem đó là trách nhiệm của mình và phải có hệ thống chuẩn hóa để DN đánh giá đồng bộ và kịp thời về rủi ro để ứng phó.


Theo ông, DN Việt Nam với quy mô vừa và nhỏ, kinh phí có hạn, có thể tự xây dựng một quy trình chuẩn hóa cho quản trị rủi ro, thay vì phải thuê tư vấn độc lập hay không?
Quản trị rủi ro được làm bài bản có 3 bước chính. Bước đầu tiên là quảng bá văn hóa quản trị rủi ro cho toàn thể nhân viên, vì rủi ro đến từ mọi phía, từ mọi quy trình, con người tham gia vào DN. Vì vậy, văn hóa quản trị rủi ro phải được đồng nhất trong một DN.
Bước thứ hai là xác định và đánh giá về rủi ro của DN. Quản trị rủi ro luôn là sự cân đối giữa rủi ro chấp nhận và cái lợi thu lại. Do đó, phương pháp quản trị rủi ro phải phục vụ cho bài toán cân đối này, không quá chặt, mà có sự linh hoạt.
Bước ba, xây dựng kế hoạch hành động để ứng phó với rủi ro. Sự nhìn nhận, đánh giá và các hành động ứng phó với rủi ro này phải được thống nhất trong toàn bộ DN và được thực hiện thành một quy trình xuyên suốt quá trình hoạt động của DN.
Từ bản đánh giá rủi ro đến kế hoạch hành động thì 80% là công việc của DN. Còn giai đoạn đầu, xây dựng nền tảng, huấn luyện kỹ thuật, làm sao để quảng bá đồng bộ văn hóa quản trị rủi ro, thì DN có thể nhờ nhà tư vấn. Vấn đề quảng bá văn hóa quản trị rủi ro hiện nay đã khá phổ biến, nên tôi cho rằng, việc thuê một nhà tư vấn hỗ trợ DN không phải trả phí quá cao, mức phí tư vấn có thể chấp nhận được để tạo nền tảng đầu tiên cho quản trị rủi ro. Sau đó, DN có thể tiếp tục phát triển hệ thống của mình.


Theo ông, trong quản trị rủi ro thì điểm mấu chốt là gì?
Đó là sự nhận thức của chính lãnh đạo cao nhất trong công ty và sự chuyển tải các nhận thức đó đến toàn bộ cấp quản lý bên dưới. Nếu không có sự quyết tâm này, thì mọi quy trình xây dựng đều không được thực thi.

Thu Hương thực hiện