Cách định giá cổ phiếu Internet

Chúng ta đang sống trong một thời đại mới, thời đại thống trị của công nghệ thông tin và Internet. Ở Việt Nam và trên thế giới đã và đang xuất hiện ngày càng nhiều các doanh nghiệp kinh doanh trong lĩnh vực này. Vậy làm sao để biết một trang web trị giá bao nhiêu? Bài viết này sẽ giúp bạn trả lời câu hỏi ấy.

Một nghiên cứu học thuật, được xuất bản vài năm sau vụ nổ bong bóng dot-com vào tháng ba năm 2000, đã mô tả chính xác sự sai lầm trong cách thức định giá doanh nghiệp internet. Câu đầu tiên của bài nghiên cứu cơ bản đã nêu lên rằng việc định giá này không sát với thực tế. Suốt thời kỳ đóng băng Internet, đã có những tài liệu liên quan đến cổ phiếu của “nền kinh tế mới” nói về vùng định giá mới rất đáng để ta xem xét. Vào thời điểm đó, ma trận định giá bao gồm những đo lường như số khách hàng cho mỗi cú nhấp chuột (customers per click), đo lường nhãn cầu (“eyeballs”) hay thời gian ghé thăm một trang web.

Nguồn: Internet
Phochungkhoan.vn

Hầu hết các ma trận nền kinh tế mới vô căn cứ may mắn đã biết mất, và công nghiệp internet đã trưởng thành mạnh mẽ kể từ đỉnh cao của bong bóng. Nhiều doanh nghiệp đã sống sót, và một số ít đã phát triển lên thành những người dẫn đầu thị trường nhờ mô hình kinh doanh chân chính. Bên dưới đây là tổng quan có căn cứ hơn về cách thức định giá hợp lý một cổ phiếu internet, bao gồm cả những cổ phiếu chỉ mới vừa xuất hiện.

Phương pháp định giá doanh nghiệp Internet bền vững

Nhiều doanh nghiệp tồn tại qua bong bóng dot-com đã phát triển từ mô hình kinh doanh bền vững. Các công ty trong nhóm này bao gồm Cisco, Amazon, Priceline và thậm chí là Pets.com. Câu trả lời nhanh chóng để định giá các doanh nghiệp loại này chính là phối hợp ma trận định giá truyền thống với những phương pháp đặc trưng của ngành.

Có ba phương pháp định giá sơ cấp. Thứ nhất là chiết khấu dòng tiền (discounted cash flow - DCF): ta phân tích dòng tiền ước tính trong tương lai của một doanh nghiệp và chiết khấu nó để xác định giá trị hiện tại. Thứ hai là phương pháp so sánh (comparables approach): ta xem xét các công ty và so sánh các chỉ số như: giá trị doanh nghiệp trên doanh số (EV/S), giá trên thu nhập (P/E) và giá trên dòng tiền tự do (P/FCF). Phương pháp này cũng xem xét đến các giao dịch mua lại nhằm xác định xem công ty đáng giá bao nhiêu. Cuối cùng là phương pháp chi phí: ta ước tính giá trị tương đối cho tất cả tài sản của một doanh nghiệp và trừ đi nợ để xác định giá trị ròng trong tình trạng thanh lý.

Phương pháp lý tưởng trong định giá cổ phiếu internet bao gồm việc phối hợp các phương pháp bên trên với những phương pháp đặc trưng khi điều hành doanh nghiệp online. Ma trận nghiên cứu và theo dõi lưu lượng truy cập Internet không nên được xem như là các căn cứ duy nhất nhằm định giá trong suốt thời kỳ bong bóng dot-com, nhưng chỉ là các dấu hiệu để theo dõi mà thôi. Điều này bao gồm việc đo lường, liên quan tới số lượng các cá nhân nổi bật trên một trang web và có thể được so sánh với số tổng các người dùng Internet trên web đó. Sự bám trụ và lòng trung thành của khách hàng có quan hệ chặt chẽ với nhau và có liên quan tới khả năng một người dùng hiện tại sẽ ở lại trang web đó và đem lại tiền quảng cáo, hoặc mua hàng online.

Với những doanh nghiệp Internet mới, ma trận định giá không đặt nặng yếu tố lợi nhuận hiện tại hay dòng tiền được đảm bảo. Khái niệm thu nhập tuỳ ý của người bán (seller’s discretionary earnings - SDE) bao gồm có một con số lợi nhuận tiêu chuẩn hơn, như là thu nhập ròng hay dòng tiền tự do, và cộng với các yếu tố mà chủ công ty và những người bên trong lấy như khoản bồi thường. Nó có thể bao gồm các yếu tố như lương, đặc quyền của công ty (máy bay, ô tô riêng), và các yếu tố khác như bảo hiểm sức khoẻ đắt tiền – bất kể khoản chi nào được xem là riêng tư. Phương pháp này khá giá trị cho các công ty tư nhân, được điều hành bởi một nhóm hạn chế của người bên trong, như gia đình, nhưng cũng có thể áp dụng cho một doanh nghiệp Internet nhỏ hơn mới thành lập, mà tương lai có thể hướng đến giao dịch công khai.

Nguồn: Internet
Phochungkhoan.vn

Chúng ta học được gì?

Một bài học quan trọng từ bong bóng dot – com là hãy cực kỳ cảnh giác với cái giá phải trả cho cái nhìn quá lạc quan về sự phát triển và tiềm năng sinh lời của một công ty. Một số các doanh nghiệp truyền thông xã hội như Pandora, LinkedIn và Facebook đã trở nên đại chúng và được định giá quá cao. Facebook đại chúng hoá với tổng giá trị công ty gần 100 tỷ dollar vào giữa năm 2012 mặc dù sự thật là Facebook chỉ công bố doanh thu có 5 tỷ dollar trong năm 2012.

Việc định giá một công ty internet cũng là một nghệ thuật. Hầu hết các kỹ thuật định giá được đề cập ở trên yêu cầu thông tin quá khứ để đi đến một ước tính hợp lý giá trị công ty. Điều này có thể là một vấn đề đối với một doanh nghiệp internet đang phát triển nhanh bởi vì hồ sơ theo dõi quá khứ của doanh nghiệp sẽ rất khó đánh giá nó tăng trưởng bao nhiêu trong những năm tới. Google, hãng đã có một phiên IPO vào năm 2004 sau vụ nổ bong bóng dot – com, vẫn là một ví dụ điển hình. Công ty đã đại chúng hoá tại mức giá 85 dollar trên một cổ phần với tổng giá trị vốn hoá lên đến 23.1 tỷ dollar. Điều này có vẻ thật táo bạo tại thời điểm hiện tại, bởi vì Google chỉ công bố doanh thu 1.5 tỷ dollar trước phiên IPO. Nhưng doanh thu và lợi nhuận đã tăng vọt sau đó. Nhờ lợi thế của sự nhận thức muộn màn, cổ phần của Google  đã bị mất giá khi họ đại chúng hoá và đã có thể được mua mạnh. Cổ phiếu của Facebook cũng hấp dẫn không kém, miễn là công ty đạt được sự tăng trưởng cần thiết.

Nhận định cuối cùng

Các đề xuất định giá bên trên tập trung vào đào sâu các con số, hoặc về mặt định lượng. Nhưng theo ví dụ về Google ở trên, mặt định lượng có thể cũng quan trọng. Điều này bao gồm việc nghiên cứu mô hình kinh doanh của một công ty, xác định xem liệu nó có lợi thế tăng trưởng hoặc cạnh tranh bền vững hay không, và doanh nghiệp đang nằm ở đâu trong chu kỳ sống của ngành - khởi đầu, tăng trưởng, trưởng thành, hay suy thoái?

Kết luận

Do ngành công nghiệp internet vẫn còn khá non trẻ, ta nên khám phá các ma trận mới hơn để áp dụng với các mô hình kinh doanh mới hơn. Nhưng đừng quên chiến lược thử chọn (tried and true strategies). Cụ thể là xem xét lợi nhuận, dòng tiền và cố hết sức đừng trả giá quá nhiều cho một ý tưởng độc đáo và mới lạ. Cuối cùng cũng nên cố hết sức dự đoán xu hướng trong tương lai một cách hợp lý nhất có thể. Điểm mấu chốt khi đầu tư vào các doanh nghiệp internet còn non trẻ là sử dụng một tỷ lệ phần trăm nhỏ trong danh mục đầu tư cho những doanh nghiệp có ý tưởng mang tính đầu cơ cao, và đầu tư phần còn lại vào các doanh nghiệp đang kinh doanh thực tế với một hồ sơ theo dõi lợi nhuận và tăng trưởng bền vững hơn, như các doanh nghiệp internet nào đã vượt qua bong bóng dot – com với những mô hình kinh doanh chưa được biết đến trước đó.

Nguồn: Investopedia.com

Nguyễn Hoàng Thịnh

Posted in: Tài chính tiền tệ