Basel III bịt đầu này hở đầu kia

ác giả: Nhã Khương      27/09/2010 18:33

Ngân hàng Thanh toán Quốc tế (BIS) tại Basel, Thụy Sĩ, nơi đặt trụ sở của Ban Thư ký Ủy ban Basel về Giám sát Ngân hàng.

Basel III kiểm soát được các ngân hàng thương mại, nhưng có thể sẽ để lọt lưới các ngân hàng mờ, vốn tiềm ẩn rủi ro cao hơn. Cuối cùng, sau nhiều lần trì hoãn, Hiệp định Basel III về hoạt động ngân hàng cũng đã được thống đốc các ngân hàng trung ương và các cơ quan quản lý ngân hàng 27 nước thông qua vào ngày 12.9.2010 tại Thụy Sĩ. Trên thực tế, Basel III không đến nỗi ghê gớm như những gì các phương tiện truyền thông phương Tây đưa tin trước đó. Về cơ bản, Basel III chỉ siết chặt các quy định về tỉ lệ an toàn vốn và các quy định này có lộ trình thực hiện khá thoải mái, đến tận năm 2019. Basel III vẫn duy trì tỉ lệ an toàn vốn 7%, nhưng quy định vốn cấp I (vốn góp của các cổ đông và lợi nhuận được giữ lại) phải chiếm ít nhất 4,5% (hiện nay là 2%) kể từ ngày 1.1.2015 và ít nhất 7% kể từ năm 2019. Những quy định này đã được đa số giới phân tích cho là khá nhẹ nhàng, các ngân hàng hoàn toàn có thể thực hiện được. Tuy nhiên, chúng lại gây ra mối lo ngại về những rủi ro khác từ một hệ thống ngân hàng được gọi là “ngân hàng mờ”. Ngân hàng mờ (shadow bank) là thuật ngữ dùng để chỉ các tổ chức tài chính phi ngân hàng (quỹ đầu tư, đầu cơ, công ty bảo hiểm...) nhưng vẫn thực hiện một số hoạt động cho vay giống như ngân hàng. Các chuyên gia phân tích lo ngại, việc cho vay của ngân hàng thương mại bị kiểm soát chặt theo quy định của Basel III sẽ tạo cơ hội cho ngân hàng mờ trỗi dậy mạnh mẽ hơn. Các ngân hàng này, nhờ không bị kiểm soát bởi các quy định an toàn vốn, sẽ lấn sân mạnh sang hoạt động cho vay rủi ro cao. “Rủi ro có thể sẽ dịch chuyển từ khu vực được quản lý (tức các ngân hàng thương mại) sang khu vực chưa được quản lý (các ngân hàng núp bóng)”, ông Simon Gleeson, chuyên gia về luật quản lý tài chính tại Công ty Luật Clifford Chance (Anh), nhận định. Dù có vẻ không mấy liên quan đến hoạt động ngân hàng nhưng các công ty giao dịch hàng hóa và công ty năng lượng cũng được các nhà phân tích đưa vào diện “có nguy cơ” bị ảnh hưởng bởi Basel III. Trong những năm gần đây, các công ty giao dịch hàng hóa như nông sản, khoáng sản, đặc biệt là dầu mỏ, đã phát triển mạnh việc bán các loại hàng hóa phái sinh. Với lợi thế về chi phí vốn so với các ngân hàng sau Basel III, các hãng dầu mỏ như Total, BP hay các công ty giao dịch như Cargill, Vitol có thể sẽ tiến sâu hơn nữa vào lĩnh vực hàng hóa phái sinh này, chẳng hạn như bán hợp đồng hoán đổi xăng dầu cho các hãng hàng không, hoặc hợp đồng hoán đổi ngũ cốc cho một công ty trồng trọt. Do không bị quy định về tỉ lệ an toàn vốn, các công ty này thường lỏng lẻo trong việc kiểm soát rủi ro và chấp nhận tham gia vào các giao dịch rủi ro cao, lợi nhuận lớn. Tuy nhiên, vấn đề là nếu việc kinh doanh của họ gặp bất trắc, cả thị trường sẽ bị ảnh hưởng. Bài học Enron, công ty năng lượng Mỹ phá sản năm 2001 do lún quá sâu vào hoạt động đầu tư tài chính, từng làm thị trường năng lượng Mỹ lao đao và lấy đi hàng tỉ USD của các nhà đầu tư, cũng đáng được lưu ý tới. Mới đây, một vài công ty đã bắt đầu rút khỏi lĩnh vực kinh doanh hàng hóa phái sinh do lỗ nặng. Tập đoàn Mitsubishi (Nhật) sẽ đóng cửa bộ phận kinh doanh dầu mỏ phái sinh vào tháng 3.2012 do lỗ quá nặng từ các khoản bảo hiểm năng lượng bán cho Japan Airlines, hãng hàng không lớn nhất của Nhật vừa đệ đơn xin phá sản hồi đầu năm nay.  (Tổng hợp từ Financial Times và Reuters)

Posted in: Công Ước Quốc Tế,Ngân Hàng