Văn hóa ứng xử: Dân miền Nam "ăn đứt" người miền Bắc

 Văn hóa ứng xử: Dân miền Nam "ăn đứt" người miền Bắc Người miền Nam sống đơn giản nên mọi thứ đều thoáng và dễ chịu. Còn đối với người miền Bắc, họ sống phức tạp nên nhiều khi trở thành lối sống giả. Cuộc sống bí bách, khí hậu khắc nghiệt cũng góp phần làm cho người miền Bắc tính tình nóng nảy, văn hóa ứng xử kém hơn người miền Nam.

Nói bậy, chửi tục: Người miền Bắc thiếu kiềm chế hơn người miền Nam?

Người miền Nam có “chửi” chứ không hề “bới”. Người miền Bắc nếu chửi nhau là đào cả tông ti họ hàng lên, rất chua ngoa .

Nếu là người quan tâm đến ngành giáo dục thì những thông tin chính thống từ Bộ GD&ĐT không khỏi khiến người xem giật mình. Theo tổng kết của Bộ Giáo dục năm 2011, trong 12 tỉnh thành có 384 học sinh đánh nhau, riêng vùng mỏ Quảng Ninh có 169 em. Về số lượng học sinh vi phạm và bị kỷ luật, Lạng Sơn đứng đầu với 151 em. Có một điều ngạc nhiên và đáng để chúng ta quan tâm là những chuyện đánh nhau như thế này phần lớn xảy ra ở miền Bắc, trong đó Quảng Ninh và Lạng Sơn là những nơi điển hình.

Nếu seach từ khóa “Bạo lực học đường”, “nữ sinh đánh nhau” hoặc “nam sinh đánh nhau” chắc các bạn sẽ nhận thấy một sự thật hiển nhiên: Phần lớn số clip học sinh đánh nhau, chửi bậy, chửi thề đều đến từ miền Bắc. Tại sao lại như vậy, phải chăng tính tình người miền Bắc nóng nảy, còn người miền Nam thì hiền hòa hơn? Và có lẽ, điều này đang biểu hiện rất rõ trong lứa tuổi học sinh, sinh viên.

Văn hóa trà đá là nơi nói tục, chửi thề khá phổ biến tại Hà Nội (Ảnh minh họa)

Tôi đã từng sống cả trong Nam và ngoài Bắc, nếu đo đếm số thời gian thì có lẽ cả hai miền là... bằng nhau. Vì vậy, có một vài ý kiến cá nhân mong muốn cùng trao đổi với độc giả. Trong cuộc sống, không ai là người tránh khỏi những xô xát khi cãi vã cả, thế nhưng cách ứng xử với nó thế nào thì lại là một câu chuyện liên quan đến vấn đề văn hóa vùng miền. Tôi thấy rằng, người miền Nam khi chửi tục hay đánh nhau thì cũng không “dã man” như ngoài miền Bắc. Nếu xem những clip ngoài miền Bắc chắc hẳn người miền Nam sẽ “bó tay” bởi sự côn đồ, nhẫn tâm và cũng thật xót xa. Học sinh miền Bắc đã đánh thì sẽ đánh hội đồng, dùng đủ các chiêu trò, nữ sinh thì xé quần, lột áo, đập mũ bảo hiểm, đập guốc lên người đối thủ; nam sinh thì dùng dùi cui, dùng gậy đập bạn đến chảy máu mũi, hộc máu mồm.

Trước khi nói về học sinh, sinh viên hãy xem cách cư xử của người lớn với nhau, điều này rất quan trọng, ảnh hưởng lớn đến các em. Người miền Nam vốn bộc trực, tính tình phóng khoáng, họ chỉ tức lên và chửi ngay khi đó mà thôi. Nếu bạn đi chợ tại miền Bắc, bạn phải chuẩn bị tâm lý sẵn sàng bị ăn chửi nếu như hỏi giá rồi mà không mua, thậm chí vào quán ăn cũng bị nghe mắng chửi, người Thủ đô còn coi việc ăn "quán chửi" là một nét văn hóa Hà Thành, đi đường không cẩn thận mà va vào người khác thì cũng sẵn sàng bị chửi. Lạ một điều là khi có những cãi cọ như vậy, những người xung quanh hoàn toàn thờ ơ, coi như không có chuyện gì xảy ra.

Phải chăng người miền Bắc một bộ phận thì dễ tính và cam chịu, một phần thì côn đồ, thiếu ý thức? Câu chuyện về lễ hội hoa tại Hà Nội cũng thế, người dân sống trên địa bàn Thủ đô thay vì trân trọng hoa lại chà đạp lên cả hoa. Trong số đó, phần đa họ đang ở lứa tuổi học sinh, sinh viên, những người còn rất trẻ, không tự ý thức được việc làm của mình.

Trong giao tiếp, người miền Nam có  “chửi” chứ không hề “bới”. Có câu chuyện dân gian tôi nghe được từ những con người miền Bắc về người phụ nữ chửi hàng xóm ăn trộm gà như sau: “Bố cái thằng chết đâm, cha cái con chết xỉa! Mày day tay mặt, mày đặt tay trái, nỡ ăn cắp của bà đây con gà. Này bà bảo cho chúng mày biết: Con gà nó ở nhà bà là con gà. Nó bị bắt trộm về nhà mày thì thành con cú, con cáo, con thành đanh mỏ đỏ, nó sẽ mổ mắt, xé xác ông, bà, cha, mẹ, vợ , chồng, con cái nhà mày đấy”.

Thật đáng sợ cho người miền Bắc, không chửi thì thôi, đã chửi là phải đem cả  "tông ti họ hàng" lên chửi, một giọng chửi rất chua ngoa. Trong xã hội người miền Bắc, nhiều khi bố mẹ chửi bậy hơn cả con cái. Thử hỏi, những đứa trẻ được lớn lên trong môi trường như thế này thì là sao chúng có thể không bị ảnh hưởng và phát triển nhân cách một cách toàn diện được.

Trong cách xưng hô với gia đình, học sinh miền Nam dù họ có hư, láo hỗn ở bên ngoài xã hội như thế nào đi chăng nữa thì khi về gia đình họ vẫn ngoan ngoãn, lễ phép “gọi dạ bảo vâng”. Còn một số thanh niên người miền Bắc thường xưng hô với bố mẹ bằng “ông bà già”, đó là một cách xưng hô hết sức phản cảm.

Phần lớn số clip học sinh đánh nhau, chửi bậy, chửi thề đều đến từ miền Bắc
 

Trong môi trường giáo dục, cách xưng hô thầy và trò giữa hai miền đã thể hiện sự khác nhau rõ rệt. Ở miền Nam chỉ có cách xưng hô duy nhất đó là "cô (thầy) và các con". Cách xưng hô này xuất phát từ một trách nhiệm nữa ngoài trách nhiệm giảng dạy của người thầy, đó là trách nhiệm của người mẹ, là tình cảm lớn lao. Giáo viên Mầm non đến trường ngoài việc dạy cho trẻ những kiến thức tổng hợp còn phải chăm sóc các con như ăn, uống, tắm, giặt. Giáo viên các cấp thì không chỉ dạy về kiến thức mà còn phải biết lo cho đời sống tâm tư, tình cảm của các em. Thế nhưng, người miền Bắc thì khác, có muôn vàn cách xưng hô giữa giáo viên và học sinh như: "tôi và các anh, các chị", thậm chí có những ông thầy thô thiển tới mức nói luôn là "tao và mày".
 

Trong cách giao tiếp, người miền Nam luôn tỏ ra thoải mái và thiện chí hơn, còn người miền Bắc thì không thể lường trước được họ như thế nào. Có thể trong cách cư xử họ rất cởi mở, nồng hậu nhưng họ cũng có thể quay mặt lại và “chửi” người khác bất cứ lúc nào. Quả thực, người miền Nam có thể bị lúng túng trong cách cư xử “con dao hai lưỡi” của người miền Bắc.
 

Có những điều trên phải chăng do người miền Bắc thiếu kiềm chế, cái tôi lớn hơn người miền Nam, ở đây tôi chỉ chú trọng khi nói về lớp trẻ. Điều này có nguyên nhân do phương pháp giáo dục của người miền Bắc khác cách giáo dục của người miền Nam?

Nguyễn Nhật Nam

Văn hóa ứng xử: Dân miền Nam "ăn đứt" người miền Bắc

Người miền Nam sống đơn giản nên mọi thứ đều thoáng và dễ chịu. Còn đối với người miền Bắc, họ sống phức tạp nên nhiều khi trở thành lối sống giả. Cuộc sống bí bách, khí hậu khắc nghiệt cũng góp phần làm cho người miền Bắc tính tình nóng nảy, văn hóa ứng xử kém hơn người miền Nam.
 

Có giai thoại kể lại rằng, nhà phê bình Hoài Thanh, tác giả của cuốn sách bất hủ "Thi nhân Việt Nam" trong thời gian sống tại miền Nam đã chẹp miệng mà nói: "Người miền Nam, ai cũng lịch sự. Cứ mở miệng ra là cám ơn với xin lỗi rối rít. Ngồi ở trong nhà, có ai đi ngoài đường chõ miệng hỏi cái gì mà mình trả lời xong, cắp đít đi thẳng, không thèm cám ơn một tiếng, thì không cần nhìn, mình cũng biết ngay đó là dân ngoài Bắc vào". Ngay trong cách nói này của ông cũng cho thấy rằng, văn hóa giao tiếp, ứng xử của người miền Nam... ăn đứt người miền Bắc.
 

Đất nước Việt Nam chia thành nhiều vùng miền rõ rệt, có nguồn gốc tại miền Bắc. Sự phân chia này ảnh hưởng rõ ràng đến lối sống và văn hóa mỗi nơi một khác. Ngay cả trong giọng nói, ngôn ngữ giao tiếp từ Bắc vào Nam đều có sự thay đổi, đặc biệt là hai thành phố lớn Hà Nội và Sài Gòn. Gần đây, những clip được tung lên mạng về thói nói tục, chửi bậy của học sinh đã làm dư luận vô cùng phẫn nộ, bức xúc: Nữ sinh văng tục: Ở đâu cũng nghe, Nữ sinh buôn chiến tích "phòng the" ở quán trà đá, Khi nữ sinh yêu thực dụng, Nhóm nữ sinh rạch áo thiếu nữ,  Nữ sinh Cẩm Phả đánh nhau lột áo, cắt tóc bạn dã man... Đây không chỉ đơn thuần là câu chuyện học đường mà còn là câu chuyện của toàn xã hội.

Tình trạng bạo lực học đường ngày càng trở nên phổ biến (Ảnh minh họa)

Trong cách cư xử với bề trên, hai miền Nam Bắc đều biểu hiện khác nhau. Nếu người miền Bắc nói “ạ” sau mỗi câu hỏi hoặc câu trả lời thì người miền Nam thường đệm "thưa" vào trước, "dạ" vào sau. Từ thuở nhỏ, hầu hết đứa trẻ nào cũng được dạy những lễ nghĩa cơ bản như vậy nhưng theo thời gian, khi con người dần lớn lên thì từ “ạ” của người miền Bắc thường được cắt giảm. Có lẽ bởi "ạ" mang nặng sự nghiêm túc, cứng nhắc và mô phạm, không còn phù hợp trong giao tiếp. Còn người miền Nam vẫn giữ nguyên từ “dạ” hay "thưa" như một lẽ tự nhiên.

Mặc dù Hà Nội là trung tâm văn hóa nhưng tôi thấy rằng về sự lịch lãm, tinh tế thì người miền Bắc hơn người miền Nam, thế nhưng về văn hóa cư xử trong cộng đồng thì người miền Bắc lại phải học hỏi người miền Nam. Trong các lễ hội, người miền Nam ít cảnh nhốn nháo, xô đẩy hay cố tình làm hại của chung. Họ luôn có ý thức tôn trọng người khác và bảo vệ mình.

Về cách sử dụng hai từ "cảm ơn" và "xin lỗi" hai vùng miền cũng khác nhau. Người miền Bắc rất hạn chế trong cách nói hai từ này, người ta chỉ nói như một luật lệ bất thành văn khi con cái nói với bố mẹ, ông bà, người ít tuổi nói với người hơn tuổi mà không biết rằng giao tiếp với cộng đồng cũng rất quan trọng. Nếu đi ngoài đường trên đất Bắc mà bạn bị xe đụng, bị giằng kéo, xô đẩy thì bạn chỉ nhận được những cái trợn tròn mắt, rồi phóng xe qua trước mặt. Nhưng người miền Nam thì khác, họ sẵn sàng nói xin lỗi nếu sai.

Ở Sài Gòn, chuyện vào siêu thị, cửa hàng... thấy những cô nhân viên cúi gập người chào là điều hết sức bình thường. Thế nhưng ở Hà Nội, bạn sẽ xúc động đến sững sờ khi thấy ai đó cúi gập người và nói lời cảm ơn - đó là chuyện hiếm thấy trên cả miền Bắc. Nếu đi trên đường mà có điện thoại, người miền Bắc có thể vừa lái xe vừa chửi tục, quát tháo ngay giữa phố để chứng tỏ mình là ai, nhưng người miền Nam thì họ sẽ dừng lại, ghé xe bên lề đường mà nói chuyện. Thanh niên miền Nam nhậu nhẹt về khuya, khi thành phố vắng người, không có cảnh sát giao thông họ vẫn dừng xe khi có đèn đỏ, nhưng miền Bắc thì khác, không cần nhìn ngó trước sau mà sẽ phóng xe đi thẳng.

Nữ sinh chửi tục, đánh bạn tại công viên Tuổi trẻ

 

Từ ngoài xã hội lại nói về câu chuyện học đường nơi mà các em bộc lộ rõ nét nhất cách ứng xử. Sau giờ tan học, nếu đứng ở một cổng trường cấp III tại miền Bắc sẽ thấy rằng, vừa bước ra khỏi cổng trường học sinh nam thì bỏ "sơ vin", châm thuốc và bắt đầu "phun châu nhả ngọc" đến kinh hoàng, học sinh nữ thì sẵn sàng cầm dép lên đánh nhau vì những lý do hết sức vớ vẩn.

Môi trường nào cũng có những bức xúc, học sinh miền Nam có đánh nhau, nhưng mức độ man rợ thì không bằng miền Bắc. Học trò miền Nam chỉ đánh đấm nhau rồi thôi chứ ít khi kèm theo những hành vi xúc phạm như chửi bới thậm tệ, lột áo ngay giữa phố. Cứ thử xem những clip của học sinh Bắc thì biết, đánh nhau không khác gì côn đồ, dẫn đến "đối thủ" chấn thương cả về thể xác cũng như tinh thần.
 

Trong môi trường giáo dục, đến trang phục giữa hai miền Nam Bắc cũng khác nhau. Nữ sinh miền Nam có truyền thống mặc áo dài trong mỗi tuần còn miền Bắc thì hầu như không mặc. Thực ra, trong việc bắt học sinh mặc áo dài cũng có cái cớ của những người làm quản lý trong ngành giáo dục. Khi vận trên mình bộ áo dài, một mặt sẽ gây ra sự bất tiện khi hoạt động mạnh, mặt khác các em cũng phải ý thức mình là con gái Việt Nam, cần giữ được nét dịu dàng, dáng yêu đúng lứa tuổi. Vì vậy, nữ sinh cũng ngại ngần mỗi khi có ý định đánh nhau với bạn vì sợ hoen ố lên tà áo trắng, cũng như nhân phẩm của mình. Riêng điều này thôi cũng đã phần nào giảm thiểu được những nóng nảy nhất thời, những hành động bất thường của học sinh.
 

 

Cách xưng hô trong nhà trường và ngoài xã hội, học trò miền Nam thường xưng hô "cô", "dì", "chú", "bác" với "con", nghe rất thân mật, tình cảm như người trong gia đình. Vì thế, chả có lý do gì lại đẩy những mâu thuẫn khiến cho tình cảm bị sứt mẻ cả.

Người miền Bắc thường ăn nói rất khéo, trịnh trọng nhưng người miền Nam lại nhã nhặn và hồn hậu hơn. Trong đời sống thường nhật, người miền Nam biểu lộ tình cảm một cách chân tình, không che dấu như người miền Trung hay khách sáo như người miền Bắc. Đến nhà một gia đình miền Nam mà gặp bữa cơm thì sẽ được họ mời một cách cởi mở: "Ăn cơm chưa? Sẵn bữa ăn luôn nghen!" mặc dù đó có thể là mâm cơm tuềnh toàng. Điều đó cũng không làm cho khách phải ngại ngần. Vì thế mối quan hệ được gắn kết bằng sự cởi mở, thoải mái.

Người miền Nam sống đơn giản nên mọi thứ đều thoáng và dễ chịu. Họ không hay để ý nhau, quản lý nhau, săm soi quá sâu vào đời tư của người khác. Họ sẵn sàng bỏ qua mọi hiềm khích để khám phá và thưởng thức cuộc sống, vì thế mọi chuyện luôn tươi mới. Còn đối với người miền Bắc, họ sống phức tạp nên nhiều khi trở thành lối sống giả. Trong cách giao tiếp, có thể trước mặt người khác họ lễ phép, lịch sự nhưng ngay sau lưng họ lại chửi tục. Họ luôn gồng mình cố gắng trong khi bản thân họ lại muốn nổi loạn. Cách sống đó dễ dẫn tới tình trạng bất cần và stress tâm lý. Cuộc sống bí bách, khí hậu khắc nghiệt cũng góp phần làm cho người miền Bắc tính tình nóng nảy, văn hóa ứng xử kém hơn người miền Nam.
 

Phải chăng những điều tôi nói trong bài viết này ai cũng biết nhưng mà ít ai nói và ít ai viết ra?

Trịnh Hoàng Hiệp